Criminaliteit zoals je dat nooit te zien krijgt

In de documentaire Ni Juge, Ni Soumise – nu online te huur – komt een moeder voor die haar kind vermoord heeft. Ze beschrijft in detail hoe ze dat gedaan heeft en hoe blij ze daarmee is want het was tegen Satan. De vrouw lijdt aan godsdienstwaanzin. Ze is jihadiste, zeggen de buren maar het is onduidelijk of dat echt zo is. Ik zette het beeld stil toen ze even in de camera keek. Onder haar irissen liep het wit van haar ogen zichtbaar door. Ik herinnerde me dat ik ooit ergens gelezen heb dat dat iets betekent. Maar wat? Een karaktertrek? Gekte? Dat zou hier wel op zijn plaats zijn. De vrouw is overduidelijk gestoord. Het is een van de griezeligste scenes die ik de laatste tijd zag, ook omdat ze er zo normaal uit ziet.

Die avond, voor het slapen gaan, probeerde ik het opvallende oogwitverschijnsel te googlen maar de zoektermen leverden zoveel nare aandoeningen op dat ik gestopt ben. Om de nachtrust te beschermen. Wie weet wat het wil zeggen? Ik hoor het graag.

Ni Juge, Ni Soumise, ik zou niet weten hoe je dat moet vertalen maar de Engelstalige titel luidt ‘So Help Me God’, toont het dagelijks werk van een Brusselse onderzoeksrechter. Een bijzondere vrouw die in haar 2CV door de stad scheurt, een rat als huisdier heeft maar vooral over misdrijven praat alsof het om broodbakken gaat. Wat het voor haar ook is, want dagelijks werk. Ze is voor niets en niemand bang en zeer direct. Het levert zulke bijzondere taferelen op dat je soms denkt naar een speelfilm te kijken maar het is toch echt een documentaire. Criminaliteit komt in al z’n verschijningsvormen voorbij, van simpele straatroof tot gruwelijke moorden.

In films wordt criminaliteit vaak enigszins verheerlijkt of in ieder geval spectaculair gemaakt. Criminelen zijn in de beeldvorming van het witte doek stoer, rebels, sluw, fascinerend slecht en vol lef. Dat moet wel, anders heb je geen verhaal voor de kijker. In werkelijkheid is criminaliteit alleen maar een poel van ellende. In Ni Juge, Ni Soumise zie je de criminelen ontdaan van alle glamour die ze wordt toegekend. Sneue types met weinig zelfkennis die niet in staat zijn hun leven in te richten. Dat ligt vermoedelijk niet eens helemaal aan henzelf al moet je altijd in gedachten houden dat anderen onder dezelfde omstandigheden niet zo worden. Het valt ook op dat de criminelen heel bedreven zijn in het alles en iedereen de schuld te geven van hun gedrag, behalve zichzelf. Ze hebben trouwens allemaal toestemming verleend voor het maken van de zeer openhartige opnames. Alleen dat al is verbijsterend.

Zo is er een man die zijn vrouw mishandelde en zijn cultuur – hij is van Turkse komaf – daarvan de schuld geeft. De rechter rekent daar in een paar zinnen mee af. Hij gaat steeds beteuterder kijken.

Bizar is misschien nog de beste omschrijving van wat je te zien krijgt. Alles is vreselijk maar op de een of andere manier vaak ook tragikomisch omdat de rechter er op zo’n droge manier mee omgaat. Het openen van een graf op een hete zomerdag wordt zo bijna een uitje. Ze staat erbij met een parasolletje en merkt op ‘gelukkig waait er een fris windje’. Niet voor de hitte maar voor de geur.

Ni Juge, Ni Soumise is een soort backstage documentaire van programma’s als Opsporing Verzocht. Het gaat niet om de misdrijven, niet om de mensen die ze plegen, niet om de slachtoffers maar om de hele santekraam die nodig is om er als maatschappij mee om te gaan. Over de mensen die proberen de boel in het gareel te houden door de onverbeterlijken op te sluiten en de pechvogels nog een kans te geven. Het is de wereld om je heen die je nooit ziet.

Geef een reactie

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.