Het boek ‘The Second Machine Age: Work, Progress, and Prosperity in a Time of Brilliant Technologies’ van MIT-medewerkers Erik Brynjolfsson en Andrew McAfee is de motor van een nieuwe tech-hype. Robots gaan de arbeid verdringen, beweren ze, en daardoor ontstaat er een nieuw ‘tijdperk’ Voor de Volkskrant schreef ik er een stuk over getiteld ‘De wet van het voorspelboek’ (1-3-2014) waarin ik uiteenzet wat er altijd misgaat met dit soort bestsellers. Rond de eeuwwisseling noemden we het ‘als dit allemaal mogelijk is’-denken. Technologische ontwikkelingen worden lijnrecht doorgetrokken, niet gehinderd door enige maatschappelijke reactie. In de praktijk pakt dat vaak anders uit. Wat niet wil zeggen dat de auteurs louter onzin verkopen maar los van het feit dat ze veel herkauwen van wat al eerder – en beter – is beweerd zijn ze wel erg aan het prediken. En ze maken daarbij belachelijke vergelijkingen. Deze bijvoorbeeld over Facebook, waar ze stellen dat de gebruikers eigenlijk arbeid verrichten: “to get a sense on the scale of this effort, consider that last year users collectively spent about 200 million hours each day just on Facebook, much of it creating content for other users to consume. That’s ten times as many person-hours as were needed to build the entire Panama Canal.” Het is zo’n vergelijking die het goed doet in presentaties. Het publiek hapt naar adem en voordat ze over de bewering kunnen nadenken gooi je het volgende ‘amazing fact’ er over heen. Maar sta er eens bij stil: Iedere dag meer arbeid dan de aanleg van het Panama kanaal. Dat is nu precies honderd jaar oud en levert alleen Panama al jaarlijks 800 miljoen dollar op. Facebook maakt 2x zoveel winst, met dus duizenden malen de inspanning. En verdient Facebook over 100 jaar net zoveel? Bestaat het dan nog wel? Tot slot, wat denk je dat belangrijker is voor de wereld: het kanaal of de sociale mediasite? Zo maar een paar relevante vragen die opkomen. Het zijn kortom idiote, valse vergelijkingen die je helemaal niet moet maken. En als je ze dan toch maakt, neem ze dan zelf eens serieus. Als de gebruikers voor echt Facebook werken, waarom krijgen ze dan niet betaald? Er is een club die dat eist. De auteurs lijken in dergelijke kritiek niet geïnteresseerd. Tijdens het lezen van het boek moest ik vaak aan Maier’s Law denken: If the facts do not conform to the theory, they must be disposed of. In plaats van dat de schrijvers je meenemen in hun gedachtengang, heeft hun manier van overtuigen het tegenovergestelde effect. Ik ging steeds meer tegenstribbelen. Zoals je dat hebt bij evangelisten. En dat is altijd terecht.