Er zijn mensen die van de duivel houden. Nick Cave is zo iemand. Veel gelovigen slaat dan de schrik om het hart maar dat is nergens voor nodig. Hij bedoelt er niets kwaads mee. Cave is een gelovig mens “ondanks religie, niet dankzij”.

Cave, die ooit is opgeleid als kunstenaar maar wereldberoemd werd als een ruige maar gevoelige rocktroubadour, is tijdens de coronaperiode keramieken gaan maken van de duivel. Het zijn lieftallige beeldjes die aan de wereld getoond worden in een zaal van de prestigieuze galerie Xavier Hufkens in Brussel. 17 stuks opgesteld in een processie, te beginnen met de geboorte van de duivel en eindigend met z’n dood. Of liever gezegd met de vergiffenis die daarop volgt. Want zelfs de duivel verdient een tweede kans.

Het gerucht dat God dood is, gaat natuurlijk al een tijdje rond maar dat de duivel ook dood zou zijn, is nieuw voor mij. Ik kan het ook moeilijk geloven. Kijk naar de wereld, naar Gaza, Oekraïne, Congo. Mijn vader zei vaak ‘je hoeft niet in een god te geloven maar de duivel zie je iedere vijf minuten’. Ik deel die mening nog steeds.

Net als iedereen die gelovig is opgevoed, ben ik opgegroeid met vrees voor de duivel. Een dubbele vrees: dat hij me in zijn macht zou krijgen dan wel dat hij me iets aan zou doen. Je begrijpt, de schrik zat er goed in. Ik herinner me dat ik als klein kind het orgel achterin de kerk, met pijpen die oogden als tralies, aanzag voor een gevangenis waar de duivel in opgesloten zat. Een wrede methode maar onvermijdelijk om iedereen te beschermen. Later kreeg ik nachtmerries over mensen die bezeten waren door de duivel. Die waren tegelijkertijd zielig en levensgevaarlijk.

Bij Nick Cave is de duivel totaal anders. Het is een figuur die in al zijn slechtheid troost biedt. Misschien wel omdat hij niet anders kan dan slecht zijn. Het is zijn lot, zelfs al zou hij anders willen.

Nu ik daar zo over nadenk is het opmerkelijk dat in onze manier van denken er wel mensen zijn die er niks aan kunnen doen dat ze slecht zijn, denk aan moordlustige psychopaten, maar dat we mensen die goed doen niet zo zien. Altruïsme wordt gezien als een eigen keuze. Terwijl dwangmatig slecht dan wel goed doen volgens psychologen in de praktijk wel heel erg dicht bij elkaar liggen.

In een toelichting bij de tentoonstelling legt Cave uit dat het droombeelden zijn die hij in keramiek heeft nagemaakt. Hij ziet ze ook zo in een processie voorbij trekken als hij in bed ligt. De duivel die een meisje verleidt, de duivel die ten oorlog trekt, de duivel die een bruid vindt. “De processie biedt me enorm veel troost. Het tekent mijn eigen verhaal uit de duisternis, uit de chaos, als bewijs van iets. Het brengt orde aan in de wereld en een zekere vrede.”

Maar het gaat misschien wel verder. Bij sommige beeldjes vond ik de duivel wel enige gelijkenis met Cave zelf hebben. Dan wordt de duivel de duistere kant die in ieder van ons huist. Die duivel leidt ook jouw leven, samen met jou. Van geboorte af aan. Soms springt hij tevoorschijn of dringt hij zich op.

De beelden zijn mede gebaseerd op Cave’s eigen ervaringen, vertelde hij in interviews. Hij verloor de afgelopen tien jaar twee van zijn kinderen. Dan ga je wel in de duivel geloven, lijkt me. En zoek je troost.

Nick Cave, The Devil, a life. Tot 11 mei te zien in galerie Xavier Hufkens, Sint-Jorisstraat 6. Brussel. Di-za, 11-18

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.