`Beste God, dank dat u me vrijheid gaf. Ik zal mijn vrijheid als volgt gebruiken: 35 jaar lang werken, negen uur per dag met slechts twee weken vakantie per jaar, dan ontslagen worden, vijf jaar wachten, een terminale ziekte krijgen, drie jaar binnen en buiten het ziekenhuis verblijven en vervolgens sterven op mijn knieën (als ze die dan nog niet geamputeerd hebben). Ik zal altijd een brave jongen blijven en ik hoop dat u het daar mee eens bent.' Was getekend Steven Snedker, de Deense samensteller van de Angst-kalender die de lezer elke dag trakteert op de zwartgalligste opvattingen. Wie het in zijn hoofd haalt dat een dag goed begint, hoeft slechts een blik op de Angst-kalender te werpen om te weten dat zo'n idee slechts een hersenspinsel is.

     'Angst' is de Engelse term voor het zich ongemakkelijk voelen. Rond dit begrip heeft zich in een klein donker hoekje van Internet een merkwaardige cultus gevormd. `Ware Angst komt voort uit het besef dat het leven in wezen doelloos en absurd is en dat ons miserabele bestaan van geen belang is in het wereldplan,' zo leert een kleine elektronische catechismus over het onderwerp.

     Het hoekje blijkt een geschikte plek voor bijvoorbeeld studenten die - te lang - worstelen met hun afstudeerscriptie. `Jij bent zeker ook op de helft...' klinkt het cynisch als een studente klaagt over haar trage voortgang met het voltooien van haar studieopdracht.

     Elke tobber kan er terecht met ervaringen en vragen. `Als het maar geen vragen zijn in de orde van waarom mensen in het algemeen niet deugen. Er zijn immers genoeg psychologische studies die daar antwoord op geven. Trouwens, als je je dat nog afvraagt hoor je hier waarschijnlijk niet eens thuis,' zo wordt de beginner gewaarschuwd.

     De Angstigen geven elkaar tips over hoe ze het leven nog enigszins draaglijk kunnen maken. Of nou ja, tips. Een meisje dat klaagt over het asociale gedrag van haar kamergenote krijgt eigenlijk alleen maar het advies haar op de een of andere manier om te brengen. Een ander speelt in op de vrees voor de onbekende, duistere kanten in ieder mens: je weet dus eigenlijk nooit wat zo'n kamergenoot jou niet allemaal kan aandoen.

     Als je de bijdragen leest, krijg je het gevoel dat je een soort fanclubblad van de vrolijke treurdichter Hans Dorrestijn op het scherm hebt. Hoewel hij waarschijnlijk te lichtzinnig is. De Angstigen zien bijvoorbeeld zelfs geen heil meer in zelfmoord, want dat is al even zinloos.

     De eerder genoemde kalender wordt gratis verspreid onder belangstellenden. Elke maand is geïllustreerd met een veelzeggende foto. Zo worden de eerste maanden van het jaar vergezeld van steeds dezelfde opname van een met zonwering verduisterde kamer waarin een lusteloos persoon onderuitgezakt naar de buis staart. Daarna volgen beelden van een bejaarde die in het ziekenhuis de laatste uren slijt en uiteindelijk op de snijtafel van de patholoog-anatoom belandt. De dood is volgens de Angstigen immers het enige doel in dit leven. Van zoveel verdriet kun je eigenlijk alleen maar vrolijk worden.

     Natuurlijk hebben de Angstigen in werkelijkheid helemaal geen `hoekje' op Internet. Dat kan immers helemaal niet, want net als de aardbol is Internet rond. Het `hoekje' is een metafoor voor het verschijnsel newsgroup.

     Wie zich aan de hand van het spoorwegnet een beeld heeft gevormd van het Internet, kan dat nu weer terzijde leggen. Want het verschijnsel newsgroup past daar op geen enkele manier in. Om het nog gemakkelijker te maken heeft een newsgroup ook helemaal niets te maken met `nieuws'. Een newsgroup is een plaats voor openbare discussie, het is de eigentijdse - elektronische - versie van de Speakers Corner in het Londense Hyde Park en stelt gebruikers in staat om artikelen, mededelingen, vragen en antwoorden voor te leggen aan grote groepen gelijkgezinden.

     Sommige newsgroups zijn uitermate populair, worden wereldwijd verspreid en tellen miljoenen lezers. Een voorbeeld daarvan zijn de discussiegroepen die handelen over de science-fiction tv-serie Star Trek. Vooral deze groep heeft een legendarische functie opgebouwd. De Star Trek-groepen, waarvan er enkele tientallen zijn, waren namelijk een van de eerste die erin slaagden een brug te slaan naar de `gewone' media. De televisiemakers hebben de groep ontdekt als een permanent kijkersonderzoek. De kritiek van de lezers op onderdelen van de serie is deels in de serie verwerkt. Zo rezen er klachten over de seksistische benadering van vrouwen, die aanvankelijk geen andere functie hadden in de serie dan die van levende etalagepoppen. Sommige lezers schrijven inmiddels in hun enthousiasme hele scripts voor nieuwe afleveringen.

     Niet elke newsgroup is echter zo populair. Sommige leiden een marginaal bestaan, zijn op niet meer dan enkele systemen beschikbaar en tellen hooguit enkele honderden geïnteresseerden. Vanwege de onoverzichtelijkheid van het net weet niemand hoeveel newsgroups er precies zijn, maar de meest voorkomende schatting is dat het er zo'n zevenduizend of meer zijn.

     De newsgroups zijn hiërarchisch en naar onderwerp ingedeeld. Zo zijn in de newsgroup comp.security.announce aankondigingen te vinden aangaande beveiligingsmaatregelen voor computersystemen. Net als overal op Internet bepalen de puntjes de hiërarchie. Het eerste deel `comp.' omvat alle discussies die handelen over computers. Maar `computers' is een veel te breed gebied om met miljoenen mensen in dezelfde groep te bespreken. Daarom is het onderwerp comp. opgesplitst. De aanduiding security. bijvoorbeeld geeft aan dat het om beveiliging gaat. En als zo'n splitsing niet voldoende is, wordt er net zo lang doorgegaan tot het onderwerp wel op een acceptabele manier is ingeperkt. Zo bestaat ook de newsgroup comp.sys.ibm.pc.games.action. En dat is natuurlijk niet hetzelfde als comp.sys.ibm.pc.games.strategic. Er zijn meer dan vijfhonderd newsgroups die beginnen met de aanduiding comp.

     Maar computers zijn natuurlijk helemaal niet zo leuk om over te praten. Het is veel aardiger om sociaal gedrag te vertonen en interesse in andere mensen te tonen in plaats van alle tijd in apparaten te steken. De sociale driften kunnen onder meer uitgeleefd worden in alle groepen die beginnen met de aanduiding soc. Zoals bijvoorbeeld soc.couples.intercultural, een groep die gericht is op de uitwisseling van ervaringen tussen mensen die een partner hebben met een andere etnische achtergrond.

     Om vervolgens meer over etnische achtergronden te weten te komen, kun je bijvoorbeeld de discussies volgen in soc.religion.islam of soc.religion.shamanism of soc.religion.christian. Laatstgenoemde heeft voor de onverzadigbaren ook nog een specifiekere opdeling door de toevoeging .bible-study. Meer culturele achtergronden en kennis zijn te vinden in een van de tientallen soc.culture.- groepen die betrekking hebben op landen, van Birma tot Venezuela.

     Een groot deel van de newsgroups kent de voorvoeging alt., wat staat voor `alternatief'. Dat is zacht uitgedrukt. De alt.-groepen behoren tot het meest anarchistische deel van Internet. Het is deels een rariteitenkabinet dat de beginnende gebruiker zal dwingen om zijn mensbeeld bij te stellen.

     Wie bijvoorbeeld denkt te weten wat het begrip `smakeloos' inhoudt, moet eens een kijkje nemen in de newsgroup alt.tasteless. Daar verzamelt zich een groep verdorven geesten in wiens gezelschap de cult-schrijver Charles Bukowski en markies De Sade ongetwijfeld zouden afsteken als toonbeelden van fatsoen.

     In alt.tasteless wordt alles besproken wat niemand in gezelschap durft te zeggen. Poep en pies vormen een vast onderdeel van het dagelijkse menu naast het fantaseren over seks met lijken, het mishandelen van epileptici, het schenden van elk denkbaar heiligdom en het genot van braken, om maar een paar voorzichtige voorbeelden te noemen. Een regelmatig terugkerend onderwerp is bijvoorbeeld het verzinnen van de meest `creatieve' manier om een kat om het leven te brengen. De voorkeur gaat namelijk uit naar het mishandelen van dieren met een hoge aaibaarheidsfactor. `Hoe maak je een kat dood? Spijker hem vast aan de vloer en zet vervolgens een bord met verse zalm net zo ver bij hem vandaan dat hij er net niet bij kan. Steeds als het beest een poging waagt om er in de buurt te komen, breek je een van zijn ribben. Als ze allemaal gebroken zijn, begin je z'n nagels uit te trekken,' aldus een van de minst weerzinwekkende bijdragen.

     De newsgroup wordt naar schatting door honderdduizend verziekte geesten gevolgd en volgens deze newsgroup heeft een enquête twee jaar geleden uitgewezen dat de gemiddelde leeftijd van de lezer 27 is. Overigens is het bij elke newsgroup zo dat de meeste mensen de berichten alleen maar lezen. De actieve contribuanten vormen altijd maar een fractie van het aantal lezers. Mensen die alleen maar lezen worden `lurkers' genoemd.

     Een van de favoriete fantasieën van de smakelozen is het zogeheten squicking, een vorm van seks die door de groep zelf is bedacht en in de meest voorzichtige omschrijving neerkomt op het hebben van gemeenschap met de hersens van je partner. Daartoe moet er natuurlijk wel eerst een gat in de schedel van de geliefde geboord worden maar dan is de weg vrij voor een ongekende sensatie. De benaming is afgeleid van het geluid dat daarbij wordt voortgebracht: squick, squick.

     Maar het draait niet alleen om seks. Ook voedsel krijgt de nodige aandacht. Het lievelingsvoedsel van de smakelozen is Vegemite, een stroperig gist-extract dat veel overeenkomst vertoont met het in Nederland bekendere Marmite, een soort eetbare Maggi. De discussie gaat er onder meer over welke van de twee de beste is. `Het spul heeft een ongekend overheersende smaak. Wat je daarna ook nog eet, altijd blijft de smaak van Vegemite overheersen,' aldus een van de deskundigen.

     Naast teksten wisselen de leden met elkaar ook plaatjes uit van bijvoorbeeld medische operaties - bij voorkeur urologische - en sturen ze elkaar zelfs `verrassende' postpakketten toe met Kerstmis. Enthousiast meldt een lezer dat hij een computerfilmpje heeft gezien van een dode walvis die met dynamiet wordt opgeblazen. `Ik stel het zo gauw mogelijk aan jullie beschikbaar.'

     Alt.tasteless lijkt een permanente verkenning naar de ultieme grenzen van de vrijheid van meningsuiting. Doel van de gebruikers is de rest van de wereld te shockeren en elkaar te overtreffen in grenzeloosheid. Dat lukt aardig. Zelfs voor wie beseft dat alles eigenlijk alleen maar geschreven wordt om de lezer op de kast te krijgen, missen de bijdragen hun uitwerking niet.

     Een groep als alt.tasteless laat zien dat Internet meer is dan zo maar een gigantische hoeveelheid elektronische informatie of een computernetwerk. Internet is een gemeenschap met een eigen cultuur, of liever gezegd culturen. En culturen kunnen botsen. Net als in de `gewone' wereld komen er op Internet onruststokers voor. De indruk dringt zich zelfs op dat er op Internet veel meer onruststokers voorkomen dan elders. Maar dat komt wellicht doordat hun daden een veel grotere reikwijdte hebben. Die onruststokers gedragen zich als een soort elektronische Tijl Uijlenspiegel. En de techniek van Internet stelt ze in staat om hele volksstammen tegelijk de kast op te jagen.

     Want alt.tasteless mag dan schokkend zijn, wie niet geschokt wil worden, kan het onderwerp gewoon links laten liggen en zich bijvoorbeeld concentreren op de verzorging van huisdieren in de newsgroup rec.pets, of specifieker rec.pets.cats. Rec. is een afkorting van recreatie. Om een idee te geven van die laatstgenoemde groep: daar discussiëren mensen bijvoorbeeld over de vraag of het voor de kat gevaarlijk is om mee te eten van het bord van het baasje. Het is een verzameling behulpzame mensen die niets liever willen dan met elkaar de vreugde delen die ze ontlenen aan het houden van katten. Of het verdriet. Er wordt begripvol `meegehuild' als iemand troost zoekt vanwege het verlies van een favoriet huisdier.

     Kortom, de cultuur van rec.pets.cats staat haaks op die van alt.tasteless. Nu bieden de newsgroups de mogelijkheid tot het zogeheten cross-posten, dat wil zeggen dat een bericht in meerdere newsgroups tegelijk opduikt (posten is de term voor het achterlaten van berichten in newsgroups). Soms is dat cross-posten erg handig, omdat het bericht op meerdere titels tegelijk betrekking heeft. Een waarschuwing voor een computerspelletje dat besmet is met een destructief computervirus kan bijvoorbeeld zowel in de groepen bestemd voor spelletjes als die voor beveiliging en virussen geplaatst worden.

     De hedendaagse Tijl Uijlenspiegels van alt.tasteless gebruikten de cross-posttechniek echter voor een ander doel. Ze begonnen de handleidingen voor het mishandelen van katten te cross-posten in rec.pets.cats. Met als gevolg dat de nietsvermoedende, zachtaardige kattenliefhebbers plots geconfronteerd werden met de meest afgrijselijke vormen van sadisme.

     Als in een gewone krant berichten verschijnen over dierenmishandeling wordt de redactie overstelpt met reacties van lezers die hun verontwaardiging uiten, schande spreken of de herinvoering van de doodstraf eisen. Op Internet is het in zo'n geval echter gewoon oorlog. Achter het toetsenbord blijken mensen in volledige razernij te kunnen uitbarsten. Cyberspace ontaardt dan in een slagveld en de oorlogsverklaringen vliegen over en weer.

     Een elektronische berichtenoorlog wordt een flame war genoemd. Een flame is een bericht waarin de ene gebruiker de ander voor rotte vis uitmaakt. Dus brak er na de incidenten in rec.pets een flame war uit tussen de dierenvrienden en de smakelozen.

     In mei 1994 verscheen in het Amerikaanse tijdschrift Wired, dat voor een groot deel aan de Internet-cultuur is gewijd, een uitgebreid verhaal over deze elektronische oorlog rond het verzorgen en/of verminken van katten. Aanvankelijk trachtten de dierenvrienden de sadisten buiten de deur te houden door de software zo in te stellen dat van bepaalde personen geen bijdragen meer werden geaccepteerd. Helpen deed dat niet, want de overvallers waren slim genoeg om zich in het systeem achter voortdurend wisselende valse namen te verbergen. De oorlog duurde maanden, dierenliefhebbers werden met de dood bedreigd en dreigementen werden kracht bijgezet door ze te voorzien van privé-gegevens van de beoogde slachtoffers. Dat iemand dreigt je ingewanden eruit te halen is al schokkend, maar als zo'n bericht voorzien wordt van bijvoorbeeld het adres en telefoonnummer van je werk, dan reikt de bangmakerij verder dan de vage grenzen van de elektronische ruimte.

     Deze slag in cyberspace werd uiteindelijk beslecht doordat een van de belangrijkste personen van rec.pets.cats naar de host-organisatie van de hoofdschuldige stapte en haar beklag deed. De host op zijn beurt deelde een ernstige waarschuwing uit aan de dader. Die koos eieren voor zijn geld. Na eerdere misdragingen wilde hij niet het risico lopen afgesloten te worden van Internet. Want voor een ware data-reiziger is het kwijtraken van de toegang zoiets als een ingetrokken rijbewijs voor een handelsreiziger. Sindsdien is de rust weergekeerd onder de dierenliefhebbers.

     Dergelijke woede-explosies vinden overigens dagelijks plaats op het net. Altijd is er wel iemand die - per ongeluk of expres - een opmerking maakt die anderen in het verkeerde keelgat schiet. Vooral het maken van grappen is gevaarlijk. Elektronische berichten moeten het immers doen zonder de - vaak relativerende - intonatie, blikken of gebaren. In een gewone conversatie kun je iemand rustig teder glimlachend toevoegen dat hij eigenlijk een sulletje is. Dat wordt waarschijnlijk nog als blijk van sympathie opgevat ook. Maar wie in een elektronisch bericht zo'n opmerking maakt, loopt grote kans dat de ander zich beledigd zal voelen. Al snel ontstaat er dan een opeenstapeling van misverstanden waarbij het opvallend is dat zelfs tolerant ingestelde personen plots op koppige wijze stellingen betrekken. Gaandeweg gaan zich er meer mensen tegenaan bemoeien en meestal bloedt zo'n flame-war pas na lange tijd dood als er veel protesten komen van andere gebruikers die niet willen dat hun interessegebied door dergelijke persoonlijke conflicten wordt `vervuild'. Overigens is er voor de mensen die er een waar genoegen in scheppen anderen te beledigen ook een speciale newsgroup: alt.flame.

     Vooral de alt.-groepen, die tezamen een soort elektronische vrijstaat vormen, zijn berucht wegens deze verschijnselen. Andere groepen zoals de biz.* voor informatie over alles dat betrekking heeft op business, of sci.* voor discussies over wetenschappelijke onderwerpen, worden niet of veel minder door dergelijke uitbarstingen geteisterd. Voor een deel komt dat doordat de meer serieuze groepen niet vrij toegankelijk zijn. Weliswaar kan iedereen ze lezen, maar bijdragen worden vooraf gekeurd door een zogeheten `moderator'. Hij of zij bewaakt de kwaliteit van de newsgroup door bijvoorbeeld alleen zinnige bijdragen op te nemen en te voorkomen dat niet iedere dag dezelfde vragen worden gesteld.

     Voor dat laatste probleem - er dienen zich voortdurend nieuwe gebruikers aan die op zoek zijn naar steeds dezelfde informatie - hebben de newsgroups hun eigen bestrijdingsmiddel ontworpen onder de welluidende afkorting FAQ-list (spreek uit fek) die staat voor Frequently Asked Questions (and answers). Een FAQ is een lijst met de meest voorkomende vragen over een bepaald onderwerp en de antwoorden daarop. In sommige gevallen zijn het documenten die nog het meest lijken op een actuele encyclopedische verhandeling. Zo wordt op alt.tasteless regelmatig een FAQ aangaande de doodstraf gepost. Om maar weer eens wat te noemen.

     De cafeïne-faq bijvoorbeeld geeft een gedetailleerd overzicht van alle produkten die cafeïne bevatten en de hoeveelheid opwekkende stof die er in is verwerkt. Daarnaast wordt uitgebreid ingegaan op de effecten van cafeïne, de chemische samenstelling en vragen als `Is het waar dat espresso minder cafeïne bevat dan gewone koffie?' Het antwoord is dat espresso net zoveel cafeïne bevat als een gewone kop koffie maar in een sterkere concentratie, waardoor het middel sneller wordt opgenomen in het lichaam.

    

     Alt.-groepen zijn voor sommige mensen wat de Oprah Winfrey Show en aanverwante programma's zijn voor de televisiekijker. Ze maken problemen herkenbaar en je kunt ze delen met lotgenoten. Internet drijft namelijk voor een deel op gedeelde smart. Zoals bijvoorbeeld in de groep alt.shy voor mensen die kampen met hun verlegenheid. `Ik ben zelf verlegen en ik weet niet of anderen dat ook hebben, maar ik heb erg veel moeite met small talk en vind het een verwrongen ritueel. Ik kan best wel lol maken, maar praatjes over het weer en zo vind ik nog erger dan: `Eh... eh... wil je misschien een keer met me uitgaan?' Ik zou liever praten over wederzijdse interesses,' schreef een nieuweling in de groep. Binnen korte tijd zijn er mensen die hem een hart onder de riem steken, verklaren dat ze ook hekel hebben aan kletspraatjes maar dat dergelijk gebabbel nu eenmaal een noodzakelijk kwaad is voor het leggen van contacten. En tot slot krijgt de verlegen vragensteller van een lotgenoot nog een tip over conversaties met dames in het algemeen: `In elk gesprek is het belangrijk dat je niet nadenkt over wat je moet gaan zeggen. Als je daar namelijk aan begint, bestaat de kans dat je niet meer hoort wat ze tegen je zegt. Dat kan verkeerd uitpakken. (...) Ze kan aan zichzelf gaan twijfelen en voila!: Je hebt een nieuw eenzaam, gedeprimeerd en verlegen persoon gecreëerd.'

     Zoals er groepen zijn voor verlegen mensen, zo zijn die er ook voor zo'n beetje alle andere denkbare menselijke problemen, van incest en kindermishandeling tot abortus en stotteren. Zieken en geknakten helpen zichzelf en elkaar in de zogenaamde alt.support.-groepen. Kankerpatiënten spreken elkaar moed in en wisselen informatie uit over therapieën.

     Mensen die er uitzonderlijke en maatschappelijk slecht geaccepteerde gewoontes op na houden kunnen ook terecht in de alt.-groepen. Zo zijn er groepen als alt.sex.bestiality en alt.sex.spanking.

     Maar het zou verkeerd zijn om te denken dat de alt.-groepen alleen gericht zijn op de verknipten, eenzamen en ongelukkigen, hoewel die natuurlijk wel het interessantere deel van de mensheid vormen. Ze zijn in ieder geval vermakelijker dan de mensen die zich ophouden rond bijvoorbeeld alt.happy. Niets is immers zo saai als geluk. Vooral dat van anderen.

     Er zijn ook tal van groepen die zich bezighouden met de beslommeringen van het dagelijkse leven zoals hobby's. Van alt.aquaria en alt.architecture tot alt.war.civil.usa en alt.wolves. Wat daarbij opvalt, is de enorme hoeveelheid deskundigheid die de groepen herbergen (en ondeskundigheid, maar dat is een ander verhaal).

     In de groepen die bijvoorbeeld films behandelen, zoals alt.cult-movies, stellen gebruikers vaak vragen in de trant van `uit welke film is dit citaat?' of `ik heb jaren geleden een film gezien die ging daar en daar over maar ik weet geen titel of acteurs meer.' Het antwoord op dergelijke vragen wordt vaak opvallend snel geleverd. Soms omdat de gebruikers over een grote parate kennis beschikken, in andere gevallen omdat ze beschikken over geavanceerde zoekmogelijkheden.

     Zo stelde iemand ooit in een van de poëzie-groepen dat hij al jarenlang op zoek was naar de naam van de auteur die de dichtregels

     I think I shall never see

     a poem as lovely as a tree

     had geschreven. Ik las de vraag en startte op mijn eigen computer een elektronisch naslagwerk over poëzie dat ik min of meer toevallig in mijn bezit heb. Het intypen van de eerste paar woorden was voldoende om binnen een paar seconden het complete gedicht boven water te halen. Binnen vijf minuten kon ik de vragensteller melden dat het ging om een gedicht van Joyce Kilmer (1886-1918). Als aanvulling gaf ik meteen ook drie variaties op het bedoelde werk mee, die in latere jaren door anderen waren geschreven. De bewuste vragensteller kreeg op deze manier binnen vrij korte tijd het antwoord op een vraag waar hij anders waarschijnlijk nog jaren vruchteloos naar had kunnen zoeken. Alleen al vanwege deze mogelijkheid zijn de newsgroups een ongekend krachtig verschijnsel, dat zijn weerga in de gewone wereld niet kent.

     De verzamelde newsgroups worden bij elkaar ook wel Usenet genoemd. En daarmee wordt het dus nog iets ingewikkelder. Want Usenet is wel onderdeel van Internet, dat wil zeggen, de Usenet-berichten worden onder meer via Internet verspreid, maar het is tegelijkertijd een op zichzelf staand systeem dat bijvoorbeeld ook verspreid wordt via tienduizenden particuliere computersystemen die niet allemaal op Internet zijn aangesloten. Ieder systeem beslist zelf welke onderwerpen aan de eigen gebruikers ter beschikking worden gesteld. Niet iedereen is namelijk gecharmeerd van het bestaan van groepen over bijvoorbeeld seksuele variaties.

     Uitleggen wat Usenet precies is, is vrijwel onbegonnen werk. Het is namelijk geen organisatie, het is eerder te vergelijken met de - al dan niet openbare - gespreksruimtes in de gewone wereld. Alleen een bezoekend marsmannetje of soortgelijk wezen (te bediscussiëren in alt.alien.visitors) zal zich wellicht afvragen welke organisatie de gesprekken regelt die gewoon tussen mensen worden gevoerd. Mensen zelf vragen zich dat niet af omdat ze weten dat zoiets niet bestaat. Iedereen voert immers op eigen houtje gesprekken. De enige voorwaarde voor een gesprek is dat de deelnemers dezelfde taal spreken. Misschien dat Usenet nog het beste daarmee vergeleken kan worden: een taal - oftewel verzameling computerstandaarden - die alle systemen verstaan. Daardoor zijn ze in staat alle berichten van elkaar over te nemen.

     Voor mensen die in het buitenland wonen, zijn de newsgroups een handig middel om op de hoogte te blijven van de gebeurtenissen in het vaderland. Zo wordt voor Nederlanders `overzee' via soc.culture.netherlands dagelijks de Internetkrant verspreid, een samenvatting van de belangrijkste - of opvallendste - gebeurtenissen in Nederland, compleet met overzichten van de geldkoers, het weerbericht en de kijkcijfers van de televisie. Zelfs een beschrijving van de strip die dagelijks in de Volkskrant verschijnt, is er in opgenomen.

     Het werkt ook omgekeerd. Mensen die juist heel weinig van een land weten maar er kennis over willen vergaren - bijvoorbeeld omdat hun voorouders er vandaan komen - gebruiken dergelijke groepen om achter gewoontes en culturele verschijnselen te komen. Na elk vakantieseizoen verschijnen er in soc.culture.netherlands (waar de voertaal zowel Engels als Nederlands is) verzoeken van buitenlanders die op zoek zijn naar recepten om zelf stroopwafels, kroketten of frikadellen te maken, bijzonder voedsel waarmee ze tijdens hun vakantie in Nederland in aanraking zijn gekomen. Gezien het aantal vragen moet het uitermate lonend zijn om op de Amerikaanse boekenmarkt een kookboek uit te brengen dat zich concentreert op deze drie recepten.

     Soms zijn de newsgroups ook een uitgelezen middel om nader geïnformeerd te worden over de details van actuele ontwikkelingen. Ten tijde van de grote bosbranden in Australië in 1993 bijvoorbeeld, die een aantal steden bedreigden, kwamen er veel vragen van verontruste kennissen en familieleden in het buitenland over de exacte lokatie van de branden, tot op straatniveau toe. Anderen vonden langs deze weg vermiste dierbaren terug met de hulp van buurtbewoners of collega's.

     Usenet blijkt in de praktijk ook gezagsondermijnend te kunnen werken. In juli 1993 stond in het Canadese Ontario de 23-jarige Karla Homolka terecht. Ze werd er van beschuldigd samen met haar man verantwoordelijk te zijn voor een reeks van gruweldaden, waaronder tientallen verkrachtingen en de sadistische moord op twee tienermeisjes. Homolka stopte bijvoorbeeld haar 14-jarig zusje onder de drugs zodat haar man het kind kon misbruiken. Het echtpaar werd er tevens van beschuldigd zogenaamde `snuff-movies' te hebben vervaardigd, uiterst gewelddadige pornofilms waarin de `rollen' vervuld worden door echte slachtoffers die voor het oog van de camera worden vermoord.

     Wat het duo precies allemaal heeft uitgehaald was ten tijde van het proces en de maanden daarop echter niet bekend. De rechter besliste namelijk dat de media niet over het huiveringwekkende proces tegen Homolka mochten berichten. De censuur was geen halve maatregel. Buitenlandse journalisten werden geweerd, het publiek buitengesloten en de aanwezige Canadese verslaggevers kregen een publikatieverbod. Grenswachten verscherpten hun controles en buitenlandse tijdschriften en kranten werden nauwkeurig onderzocht op `verboden teksten'. Zo bleef zelfs onduidelijk of de tot twaalf jaar veroordeelde Homolka schuld had bekend.

     De reden voor deze drastische maatregel kwam er in grote lijnen op neer dat de rechter wilde voorkomen dat rechtbankverslagen over de zaak Homolka het nog te voeren proces tegen hoofddader Paul Teale zouden hinderen. De verdediging zou bijvoorbeeld elke jury kunnen wraken omdat niemand meer onbevooroordeeld tegenover de verdachte echtgenoot kon staan als de getuigenissen uit het proces tegen Homolka bekend werden. Anders gezegd: de rechter was bang dat Teale vrijuit zou gaan als de informatie over zijn vrouw werd gepubliceerd.

     De rechter had met de maatregel echter buiten de mogelijkheden van het Usenet gerekend. Mensen kun je wellicht aan de grens controleren, computerverbindingen niet. Via Usenet gonsden de berichten over het proces de aardbol rond. In Canada leidde dat ertoe dat universiteiten sommige computerverbindingen verbraken. Veel helpen deed dat echter niet. Want er blijven altijd genoeg gaten over waardoor het nieuws wel naar binnen stroomt.

     De zaak Homolka kreeg haar eigen newsgroup, alt.fan.karla-homolka genaamd, waarin de feiten en geruchten over de zaak aan het licht werden gebracht. De FAQ van karla-homolka las als een horror-story. Gruwelijke details over hoe de slachtoffers aan hun einde waren gekomen, waren voor iedereen beschikbaar. Via andere kanalen werden zelfs gedigitaliseerde foto's van alle betrokkenen over de wereld verspreid. Een bijzonderheid was namelijk dat Karla en Paul ook wel Barbie en Ken werden genoemd omdat ze uiterlijk zoveel overeenkomsten vertoonden met de speelgoedpoppen.

     Canadese media zagen die ontwikkeling tandenknarsend aan. Zij mochten er niet over berichten, maar iedereen met een computer en een modem kon de informatie die zij hun lezers moesten onthouden, wel boven water krijgen. Het aardigste aspect van deze zaak is echter dat de computer niet de Big Brother blijkt waar iedereen altijd zo bang voor was, maar eerder een kleine ongrijpbare David die de absolute macht juist aantast.

     Autoriteiten en andere machthebbers hebben namelijk nog meer van een communicatiemiddel als Usenet te vrezen. Het is in de praktijk een uitstekend middel om mensen in korte tijd rond een onderwerp in beweging te brengen. Usenet wordt dan ook op grote schaal door politieke activisten benut en consumenten hebben de kracht van Usenet ontdekt om hun ervaringen uit te wisselen.

     In de zeer levendige groep misc.consumers worden tal van bedrijven kritisch beoordeeld. Binnen enkele dagen kan er een opstand losbreken. In het voorjaar van 1994 bijvoorbeeld klaagde een Amerikaanse Indiër over de manier waarop hij te woord was gestaan door een telefoonmaatschappij toen hij klaagde over een fout in zijn rekening betreffende het telefoonverkeer met India. Hij dreigde over te stappen naar een andere maatschappij. `We kunnen het ook wel af zonder jullie Indiërs,' was het antwoord van de medewerker van de klantenservice. Woedend postte hij deze ervaring op misc.consumers en onmiddellijk brak er een storm van protest los. `In ons bedrijf is het overgrote deel van het personeel van Indiase afkomst. Als mijn baas dit hoort zal hij ongetwijfeld naar de concurrentie overstappen,' reageerde een verontwaardigde gebruiker. De rel bedaarde slechts door de interventie van andere medewerkers van de betreffende telefoonmaatschappij die bezwoeren dat dergelijke denigrerende en naar racisme riekende opmerkingen absoluut indruisten tegen het beleid van het bedrijf.

     Usenet is een intrigerende wereld waar iedereen wel iets van zijn gading vindt. Het enige vervelende is wellicht - zoals bij alles op Internet - dat het onmogelijk is om alle interessegebieden te volgen. Sommige groepen genereren tientallen berichten per dag, met als resultaat dat de lezer bij een combinatie van interessegebieden zoveel tijd kwijt is aan het volgen van de berichten, dat er voor de rest van het leven te weinig over blijft. Maar dat is een luxe-probleem.

Volgende

Index

Home