Mannen en vrouwen hebben gelijke rechten. Toch zou L’Été Dernier nooit de bioscoop gehaald hebben als de mannen- en vrouwenrollen verwisseld waren. De film vertelt het verhaal van een liefdesaffaire tussen een oudere vrouw en haar minderjarige pleegzoon. Dat wordt onverhuld in beeld gebracht, met seksscènes die enig ongemak bezorgen. Dat is ook allemaal de bedoeling.

Een film over een seksuele relatie tussen een oudere man en zijn minderjarige stiefdochter, is ondenkbaar. Dat wil zeggen, zo’n film zou nu onmogelijk zijn. In de jaren ‘70 werden dat soort films onder het mom van ‘bevrijding’ wel gemaakt. Totdat voortschrijdend inzicht er terecht een einde aan maakte.

Tijden veranderen maar wat verandert er precies? Je kunt zeggen dat om de maatschappij te veranderen de onderdrukkende rol van de man moet verdwijnen maar wat als je vrouwen toestaat net zo onderdrukkend te zijn? Is er dan ook sprake van gelijke rechten?

De vriendin met wie ik de film bekeek was na afloop overduidelijk in haar veroordeling van de stiefmoeder. Zij misbruikte een minderjarige, luidde haar oordeel. Ik was daar niet meteen zo zeker van omdat de film ook over een amour fou gaat, een onbedwingbare hartstocht waardoor je over je eigen grenzen heen gaat. Na wat discussie neigde ik ook naar haar standpunt. De wet verbiedt dit soort relaties niet voor niets. Ik vertel het om duidelijk te maken hoe ambigu de film is.

L’Été Dernier bevat schitterend acteerwerk en is gemaakt door Catherine Breillat, een regisseuse die bekend staat om haar baanbrekende films over vrouwelijke seksualiteit. Het is een remake van de Deense film Queen of Hearts uit 2019. Die heb ik niet gezien maar uit recensies maak ik op dat die meer de nadruk legt op de verdorvenheid van de stiefmoeder.

Pas op met verder lezen. In het volgende stuk zitten mogelijk wat spoilers.

L’Été Dernier gaat wel duidelijk over misbruik. Alleen wordt dat via andere wegen aangevlogen. De vrouw is advocaat in kinderrecht. Ze lijkt op te komen voor de kinderen maar wint ook voogdijzaken voor ouders die daar eigenlijk ongeschikt voor zijn. Bovendien wordt gesuggereerd dat ze zelf in haar jeugd slachtoffer is geweest van verkrachting met noodlottige gevolgen.

Ze heeft een aantal jaren terug een affaire gekregen met een succesvol zakenman, is uiteindelijk na zijn scheiding met hem getrouwd, ze hebben twee jonge adoptiekinderen en wonen in een groot huis. Tegelijkertijd verafschuwt ze het burgerlijk bestaan. De vrienden van haar echtgenoot maakt ze uit voor normopathen, mensen die geobsedeerd zijn door normaal doen, een term die ik ga onthouden. Zij koestert de rebel in zich, rijdt rond in een antieke Mercedes coupé cabriolet, kleedt zich stijlvol. En in een eerste seksscene met haar man gaat het over de seksuele aantrekkingskracht van ouderen op jongeren, op basis van haar eigen ervaringen.

En dan is daar ineens de onhandelbare zoon Théo uit het eerdere huwelijk die onderdak behoeft, een 17-jarige die met zijn goed gevormde blote bovenlijf rondloopt – het is zomer – en zich gedraagt als een puber. Tijdens het zwemmen daagt hij zijn stiefmoeder uit door haar onder water te duwen. Ze slaat terug door hetzelfde te doen maar dan veel langer. Verder gaan dan anderen is volgens sommige mensen ook een opvatting van vrijgevochtenheid. En ze gaat met alles steeds verder. Totdat het te ver is.

Als kijker zie je het allemaal met gefascineerd afgrijzen aan. De eerste zoen tussen de twee wordt nadrukkelijk lang en close up in beeld gebracht met duidelijk twee helften van het scherm: aan de ene kant van het beeld de jeugd en aan de andere de ouderdom. Hoe hevig ze elkaar ook proberen op te vreten, ze blijven twee andere werelden die ook letterlijk onverenigbaar zijn.

De film wordt bekritiseerd omdat de ‘liefde’ tussen de twee amper wordt uitgediept. Het is niet helemaal duidelijk waarom ze zo onweerstaanbaar tot elkaar aangetrokken zijn. Maar volgens mij is dat omdat de film daar niet echt over gaat. De film lijkt er niet op uit dergelijke verboden aantrekkingskracht te onderzoeken noch goed te praten en blijft ook weg bij pedoseksualiteit als onderwerp.

Rijst de vraag waar de film dan wel over gaat. De – ontoelaatbare – existentiële gevoelens van een vrouw wellicht en hoe ze die al dan niet op doortrapte wijze probeert te bevredigen en tegelijk zichzelf wil beschermen. Over hoe slecht iemand kan worden als bezitsdrang en lijfsbehoud de overhand krijgen. Kortom, dat waar de meeste mannenfilms over gaan.

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.