Een dorp waar de bewoners als de dood zijn voor vreemdelingen, vooral als die een andere huidskleur hebben dan de hunne. Waar ze zich verzetten tegen iedere verandering omdat ze het achterhaalde verleden verheerlijken maar tegelijk de toekomst claimen. Een gebied kortom dat lijdt aan de eigen achterlijkheid zonder dat ze het weten want tja, dat is een kenmerk van achterlijk zijn: niet weten dat je het bent.

Ik moest tijdens het kijken naar R.M.N. onwillekeurig denken aan de recente taferelen in Staphorst. Maar het doet zich overal voor. Met mijn stempel achterlijkheid doe ik trouwens ook mee aan de versimpeling die onderdeel is van het probleem.

R.M.N. speelt zich niet af in Staphorst maar in een Roemeens dorp. In Transsylvanië om precies te zijn maar het had overal kunnen zijn. De titel staat niet voor de afkorting Roemenië maar voor Rezonanta Magnetica Nucleara, in het Nederlands beter bekend als MRI, de hersenscan waarmee je verborgen ziektes kunt opsporen. De vader van de hoofdpersoon ondergaat er een maar dat is een metafoor voor het hele dorp, land en zelfs wereld. De maatschappij lijdt onder een ziekte die ze zelf niet kan zien.

De film gaat over een arbeidsmigrant die in Duitsland te maken krijgt met racisme en terugvlucht naar zijn dorp waar eigenlijk niets en niemand op hem wacht. Het verhaal speelt zich af tijdens de kerst maar gezellig wordt het niet echt. Een plaatselijke broodfabriek kampt met een nijpend tekort aan arbeidskrachten. Ze trekken Sri Lankanen aan. Twee. En later drie. De plaatselijke racisten spreken meteen van een tsunami en beginnen met succes de rest van de bevolking op te stoken. Er volgen taferelen die zo in Nederland gedraaid hadden kunnen zijn tijdens de zogeheten asielcrisis.

De scene waarin een tumultueuze volksvergadering wordt belegd is verplichte kost voor iedereen die zich interesseert in populisme. Als kijker bekruipt je de wanhoop, wat moet je hier in hemelsnaam tegen beginnen? De populistische argumentatie maakt zich meester van begrijpelijke gevoelens en beide lijken al snel niet meer uit elkaar te halen zijn.

Maar R.M.N. reikt ver voorbij dit actuele politieke conflict. De film, die ruim twee uur duurt, neemt een lange aanloop zodat je als kijker helemaal integreert in het dorp en het leven van de hoofdpersoon. Alles is stuk. Thuis heeft hij een vrouw maar die relatie is al lang kapot en hij heeft geen idee hoe hij een goede vader moet zijn voor zijn door angst gekwelde zoontje. Hij weet niets beter te verzinnen dan hem oude jacht- en overlevingstechnieken te leren. Daar had je misschien wat aan in de 13e eeuw maar wat moet je er nu mee?

Deze man heeft ondertussen een liefdesrelatie met de interessantste en verstandigste vrouw van het dorp, het meest zelfstandige personage ook. Al is er van liefde geen sprake. Hij is niet meer dan een fuckboy. Een even pijnlijke als tedere sleutelscene draait om het uitspreken van de woorden ik hou van jou.

Ondertussen spelen er nog andere kwesties. Zo kent het dorp Duitstalige en Hongaarse minderheden en natuurlijk Roma en Sinti. De talen wisselen elkaar af. Het idee van een homogene gemeenschap is een illusie, maar wel een waar mensen zich aan vastklampen. En angst en illusie zijn van oudsher goede maatjes. Liefde is daar wellicht een probaat medicijn tegen maar dat is juist ver te zoeken. De soundtrack bestaat uit In the mood for love.

De film zit boordevol subtiele commentaren. De man die hecht aan traditie is slachter en jager, de vrouw die een bakkerij runt is vegetariër geworden. Voortschrijdend inzicht is een bedreiging voor tradities.

Het mysterieuze einde hield me gedurende de lange wandeling naar huis bezig. Wat een magische film.

R.M.N. van Cristian Mungiu is nu te zien in de bioscoop. Ik ben inmiddels fan aan het worden van Roemeense films. Klik op de tag Roemenië voor meer moois.

Zondagavond verstuur ik mijn nieuwste nieuwsbrief met mooie, interessante en triviale zaken. Abonneer je hier gratis.