In september maakte de Rotterdamse éminence grise Frans Weisglas me al nieuwsgierig naar de film maar het was nog weken wachten tot die in de bios verscheen. Vervolgens zag ik de ene na de andere enthousiaste reactie verschijnen, toch kwam het kijken er steeds niet van. Zoals het soms gaat met films die je graag wilt zien, ze glibberen van je weg door je te hoge verwachtingen. Je gaat onbewust vrezen dat het een teleurstelling wordt. Je kiest steeds andere films om te zien.

De afgelopen dagen werd Anatomy of a Fall her en der uitgeroepen tot de beste film van het jaar, tegelijkertijd zag ik dat de voorstellingen op hun einde liepen. Dit was mijn laatste kans. Dus zo belandde ik op Tweede Kerstdag in een kleine zaal van Cinerama.

Anatomy of a Fall is een Franse film – Anatomie d’une Chute – waarin veel Engels wordt gesproken, ook door de Franse acteurs. Dat is al iets wat je zelden meemaakt. Het gegeven is simpel en wordt al duidelijk uit de trailer: een man wordt dood gevonden. Hij lijkt uit een raam gevallen. Of werd hij geduwd? De enige aanwezige was zijn echtgenote, een succesvol schrijfster.

Het is deels een rechtbankdrama, deels een psychologische thriller. Alles draait om wat we als kijker niet weten.

Het is een bekend gegeven dat mensen bij gebeurtenissen ontbrekende gegevens – al dan niet bewust – zelf invullen om er een verhaal van te kunnen maken. Het zal wel zo zijn dat, het kan niet anders dat, er moet dus… etcetera. Want dat is de enige manier om er verhalen van te maken, als je er niet alles van weet. Het is ook wat er met je gebeurt tijdens het kijken, er wordt weggelaten en ingevuld en steeds moet je je oordeel bijstellen.

Een bekend spreekwoord is gebaseerd op die nauwelijks te onderdrukken neiging en luidt: assumption is the mother of all fuck ups. Toch kun je soms niet anders omdat je het gewoon niet weet. Je moet dan kiezen voor wie of wat je gelooft, zo wordt in een cruciale scène duidelijk gemaakt. Het levert in de rechtbank een strijd op die je op het puntje van je stoel brengt.

Daarnaast is het een psychologisch drama over relaties, waar onuitgesproken verwachtingen en verlangens het samenzijn ieder moment in een slagveld kunnen veranderen. Er zit een scène in de film die Who’s Afraid of Virginia Woolf doet verbleken. Voeg daarbij dat er ijzersterk geacteerd wordt, tot en met door de hond aan toe.

Het verhaal dat zich afspeelt in een rechtszaal eh een afgelegen huis in de bergen, is langzaam gefilmd. Dat geeft het gevoel dat je net als de hoofdpersonen niet kunt ontsnappen.

Er viel me nog iets op maar ik weet niet of ik dat goed zag want ik heb geen groot talent voor gezichten. Ik vond de gelaatstrekken van de hoofdpersonen, Sandra Hüller in de rol van schrijfster en Swann Arlaud die haar advocaat speelt, fysiek op elkaar lijken. Alleen kijkt de een steeds somber en de ander optimistisch. Dat past wel in het verhaal waarbij je moet kiezen tussen twee gezichtspunten: schuldig of niet.

Schuldig of niet is natuurlijk het uitgangspunt van alle rechtbankdrama’s maar hier wordt een veel bredere laag aangebracht die veel meer levensvragen over je uitstort. Toen ik de bioscoop verliet duurde het nog een tijdje voordat de innerlijke onrust was weggeëbd.

Tegen het einde merkt iemand in de film op dat levensvreugde vaak verdrukt wordt door te hoge verwachtingen. Je bent daardoor niet meer in staat te waarderen wat je hebt. Het was precies ook de reden waarom ik de film bijna niet was gaan zien. Omdat die toch niet aan mijn inmiddels huizenhoog gegroeide verwachting zou kunnen voldoen. Het was inderdaad het geval maar anders dan ik vreesde. Anatomy of a Fall bleek veel beter dan ik durfde vermoeden.

Anatomy of a Fall is vanaf 29 december ook online te zien.

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.