Er wordt veel geklaagd over lui die zich misdragen, online of elders. Terecht natuurlijk maar wie ook heel irritant zijn, zijn de mensen die Tolstoj lezen. Ik bedoel niet qua karakter maar gewoon hoe ze dat doen. “Tolstoj, zo prachtig,” zeggen ze dan. “Oorlog & Vrede, pas nog een keer herlezen.”

Dat boek telt 1700 pagina’s! Anna Karenina, nog zo’n meesterwerk: meer dan 1000 bladzijden. Waar halen ze de tijd vandaan? En het uithoudingsvermogen?

Ze zijn als de lui die niet één marathon rennen per jaar maar drie.

“O heb je dit weekend de marathon gerend, wat ontzettend knap. Zou mij nooit lukken.”

“Over drie maanden doe ik die van Stockholm.”

Tolstoj dus, de onbereikbare. Zijn boeken zijn voor mij wat de Russische veldtocht was voor Napoleon, je kunt er aan beginnen maar je gaat het niet volbrengen. Nooit maar dan ook nooit zou ik deel uit gaan maken van de Tolstoj-fluisteraars.

Totdat ik recent een ander meesterwerk van de Russische schrijver ontdekte. How much land does a man need. Ik las ergens dat het volgens James Joyce een van de beste verhalen uit de wereldliteratuur is. Wie ben ik om dat tegen te spreken? Bovendien is het maar 60 pagina’s. 60! How many pages does a man need? Nou geen 1700 dus.

Много ли человеку земли нужно? zoals de oorspronkelijke titel luidt, zeg ik nu als Tolstoj-kenner, vertelt het verhaal van een boer genaamd Pahom, die op zich een gelukkig leven leidt, totdat hij een gesprek opvangt over weelde. Over hoe weelde het leven maakt tot wat het moet zijn. Wie geen rijkdom heeft, leeft eigenlijk niet. Kijk op Instagram en je ziet dat die wijsheid nog steeds gepredikt wordt.

Hij begint te fantaseren. “Als ik toch zoveel land had, dan zou ik voor de duvel niet bang zijn,” aldus Pahom. En laat nu juist de Duivel stiekem meeluisteren met het gesprek. “Niet bang? Dat zullen we nog eens zien,” denkt Satan en start een experiment met de nietsvermoedende Pahom. Die krijgt plots de kans zijn bezit te vergroten, en je raadt het nooit, daarna nog een keer. En weer. Zijn leven verandert totaal. Maar dat heeft ook een prijs, zoals alles in de kapitalistische samenleving. Het is een mooie vertelling, zeker als je aan het nadenken bent over goede voornemens voor het komende jaar.

Tolstoj schreef het verhaal in 1886. Hij liet zich inspireren door een verhaal dat de Griek Herodotus ruim 2000 jaar eerder had verzonnen. Zelf deed het me denken aan een kort verhaal van Hubert Lampo, over een boswachter die een goudschat vindt, dat ik lang geleden las en diepe indruk maakte. Het is kortom een verhaal van alle tijden en bezorgt je bovendien de rijkdom dat je mee kunt praten over Tolstoj. Zo lang die duivelse boekenwurmen maar niet over Anna Karenina beginnen, of Oorlog & Vrede natuurlijk.

How much land does a man need is beschikbaar als gratis ebook maar je kunt het verhaal ook hier lezen.

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.