Ik raakte donderdag op kantoor in Hilversum in gesprek met een collega, die ik niet goed ken maar die dol blijkt op Halloween, over hoe het is om dat te vieren. Enthousiast zette hij de rituelen uiteen. Ik bekende dat ik niet erg van griezelen houd omdat ik de wereld op zich al eng genoeg vind. Hij beaamde dat glunderend. “Ik zag ergens een foto van een ruit waarop, als je naar buiten keek, aan de binnenkant stond geschreven ‘Directed by David Lynch’. Want daar lijkt de buitenwereld nu inderdaad op, een film van David Lynch.”

‘s Avonds ging ik in Kino, een fijne bioscoop in Rotterdam, naar de voorpremière van Bugonia, de nieuwste film van Yorgos Lanthimos. Als zijn naam je niks zegt, hij maakte eerder onder meer The Lobster, over een datinginstituut waar mensen in een dier veranderen als ze niet op tijd een partner vinden. En Poor Things, met Emma Stone als een soort eigentijds monster van Frankenstein die haar leven opnieuw moet uitvinden na een mislukt experiment. Het zijn bizar creatieve, surrealistische films.

Bugonia is op het eerste gezicht anders, want het oogt als een redelijk normale film. Emma Stone speelt Michelle, de ceo van een zeer succesvol bedrijf. Een puissant rijke, over the top, powervrouw. Dan wordt ze gekidnapt door twee mannen. Het blijkt niet zomaar een ontvoering, de mannen hebben een speciaal plan met haar dat te krankzinnig voor woorden is. Ik ga daar niets over vertellen. 

Michelle tracht op de ontvoerders in te praten maar komt er al snel achter dat het geen zin heeft. De mannen lijken in een ander universum te leven, een beetje zoals het is om met een wappie familielid aan de kerstdis te zitten. Je kunt geen kant op. Argumenten glijden als los zand door je vingers. Waarheid blijkt een nutteloos instrument. 

En zo bekroop me tijdens het kijken het gevoel dat ik niet zomaar naar een zwartgallige komedie zat te kijken maar naar een projectie van de wereld waarin we leven. Grote kans dat jij de toekomst, zoals die zich grillig uitstrekt onder bijvoorbeeld Trump, ook niet meer kunt bevatten, dat je vreest dat Wilders met zijn leugens woensdag weer een monsterzege haalt en dat je tegelijkertijd geen idee hebt wat je daartegen zou kunnen doen. Dat je kortom het gevoel hebt in een wereld te leven die gek geworden is, een labyrint waar je niet meer uit kunt ontsnappen. Ik wil het verder niet te ingewikkeld maken maar al kijkende realiseerde ik me dat het op zich begrijpelijke post-moderne besef dat waarheid een relatief begrip is, zich tegen zichzelf heeft gekeerd waardoor niets meer te begrijpen valt.

Bugonia is een term uit de Griekse mythologie en staat voor het geloof dat bijen geboren worden uit het stoffelijk overschot van een rund. Het is niet duidelijk of mensen dat ooit echt geloofden of dat het slechts een metafoor was. Dat geldt ook voor deze film. Het is een horrorsprookje maar tegelijkertijd een troostend, komisch verhaal over het verweesde gevoel dat we nu op zoveel verschillende vlakken ervaren, van de klimaatcrisis tot de dreigende wereldoorlog. Iedere poging te ontsnappen lijkt je verder het moeras in te trekken. Dat is Bugonia.

Dat wil niet zeggen dat Bugonia een sombere ervaring is, integendeel het is een komedie met tal van grappige hints en slimme verwijzingen. Dat een van de ontvoerders op een fietsje door een Amerikaanse buitenwijk racet doet vanzelf denken aan E.T. en niet voor niets. De hele film is trouwens gebaseerd op Save the Green Planet!, een Koreaanse sf-film uit 2003, las ik in de aftiteling. Die mysterieuze aftiteling lijkt ook nog een soort geheime code te bevatten maar als dat zo is ging die mijn pet te boven.

Ik verliet de bioscoopzaal en vroeg me af of Bugonia de beste film is die ik dit jaar gezien heb. Het is in ieder geval de film die het best de existentiële wanhoop weergeeft die de wereld in zijn macht heeft. Alsof ik door de film de wereld ineens kon zien als een sneeuwglobe waar we allemaal in opgesloten zitten. Een eigentijdse Griekse mythologie. 

In de foyer van Kino bleef ik zo even mijmeren over wat ik had gezien. Ik stond voor een grote ruit en keek naar buiten, de duisternis in. Op het vensterglas prijkte met grote plakletters ‘Directed by David Lynch’. 

Bugonia draait vanaf volgende week officieel in de bioscoop maar is in een aantal plaatsen de komende dagen al te zien. 

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Doe net als meer dan tweeduizend andere lezers en abonneer je hier gratis.