Ik ging zondagavond dineren in Maastricht. Helemaal in Maastricht. Aanvankelijk wilde ik de wereldreis ondernemen met de trein, zodat ik ‘De Horizon’ kon lezen, een van de twee in vertaling beschikbare e-books van Nobelprijswinnaar Patrick Modiano. Maar de ov-duivel was weer actief. Werkzaamheden aan het spoor compleet met vervangend busvervoer, waarschuwde de NS Reisplanner. Ik ben niet gelovig maar de duivel respecteer ik altijd wel. Vervangend busvervoer en dergelijke fratsen vormen voor mij een standaardrecept voor meer ellende. Dus stapte ik toch maar in mijn eigen diesel, met op de iPhone het populairste audioboek aller tijden uit de iTunes store: ‘Dr. Oliver Sacks on Music and the Mind’. Voor slechts 99 cent. Zodat ik tijdens de uren durende reis toch nog iets kon opsteken.

Al snel kwam ik er achter waarom het audioboek een vrij lage rating (drie sterren) heeft. Het is namelijk geen audioboek maar een live-opname van een optreden van Sacks in 2007. Of nou ja optreden, de neuroloog wordt voor een zaal met publiek geïnterviewd door radio- en tv-journalist Robert Krulwich. Die journalist heeft vele prijzen gewonnen maar naar ik aanneem geen een voor dit interview. Het vraaggesprek bestond voornamelijk uit gehengel naar anekdotes, een methode waar ik persoonlijk nogal allergisch voor ben. Niet omdat anekdotes vervelend zijn, want ze zijn juist leuk, maar omdat ze alleen maar echt interessant worden in een context van kennisoverdracht. Anders zijn het alleen maar leuke verhaaltjes, de mopjes van de wetenschap. Aan de andere kant is het hoofd van Sacks een grabbelton die zo rijk gevuld is met kennis dat iedereen er gegarandeerd prijs heeft. Dus was het verhaal toch het beluisteren waard.

Zo vertelde Sacks op verzoek de anekdote dat hij ooit na een persoonlijk verlies merkte dat zijn gevoelens van rouw afwezig bleven. Totdat hij bij toeval muziek hoorde die hem plots en geheel onverwacht in tranen deed uitbarsten. Kennelijk was muziek in staat om het verborgen verdriet te doen losbreken. Dat had hem verrast en zette hem mede op het spoor van zijn baanbrekende onderzoek naar de invloed van muziek op het brein. Het muziekstuk in kwestie was ‘Lamentations of Jeremiah the Prophet’ van Jan Dismas Zelenka, een volgens Sacks ‘obscure tijdgenoot van Bach’.

Voor ik aan de terugweg begon, zocht ik het album in Spotify op. Het was best mooie muziek maar ontroeren deed het me niet. Misschien omdat ik me teveel afvroeg of het op Bach leek, op de Matthäus Passion met name, muziek die me tot mijn eigen verrassing wel een aantal malen tot tranen toe heeft gebracht.  Thuis gekomen leerde Wikipedia me dat Bach het werk van Zelenka waardeerde en liet kopiëren. Zonder dat het Zelenka veel roem bracht. Tragisch genoeg voor Zelenka raakte hij zijn baan als kerkcomponist in Dresden ook nog kwijt aan diezelfde Bach.
De Tsjechische componist was gedurende zijn leven niet erg populair, zijn laatste werken heeft hij zelfs nooit uitgevoerd horen worden. In het standaardwerk XYZ der Muziek dat in mijn kast staat (editie 1956) komt hij niet eens voor. Pas later, in de jaren zestig, werd hij herontdekt en gewaardeerd. Dat laatste ontroerde me wel, het idee dat gerechtigheid soms net zo diep verborgen zit als rouw maar uiteindelijk toch overwint.

Zo was ik dankzij een anekdote toch wijzer geworden. Bovendien ontdekte ik dat Maastricht veel minder ver is dan gedacht. Ik neem me voor er vaker heen te gaan want het is een prettige stad. Straks ga ik weer naar de muziek luisteren. Met voor de zekerheid een pakje zakdoekjes onder handbereik.