Rennend door het bos kom je veel lopersstelletjes tegen die druk met elkaar in gesprek zijn en in het voorbijgaan vang je dan precies één zin op. Als je geluk hebt zijn dat verhalen op zich. Of mysteries. Deze bijvoorbeeld: “Ik zei tegen hem het is niet erg dat je vreemdgaat maar wel dat je niks van je laat horen.” De plot van een Scandinavische film in een enkele zin.

Ik probeer wel eens dat soort zinnen te onthouden om dan later te zien of je met al die losse opmerkingen als puzzelstukjes een verhaal kunt maken, een mozaïek van de condition humaine (ik moest zelf ook even opzoeken wat daar precies mee bedoeld wordt, het klinkt zo lekker interessant). Maar het lukt nooit, dat onthouden. Tijdens het hardlopen wordt je hoofd leeggemaakt, zeggen de kenners, dus het is een vrij nutteloze oefening om juist dan er iets in te willen stoppen. Dat is als koken tijdens het afwassen.

Hooguit een enkele zin blijft hangen na het rondje, de andere worden weggezweet. Zoals deze van twee vrouwen die me vanochtend tegemoet kwamen rennen. “Maar als je jezelf er toe dwingt dan trek je je er uiteindelijk doorheen,” klonk het toen ze voorbij flitsten. Ik vermoedde dat het over hardlopen ging en niet over bijvoorbeeld een echtscheiding. Hardlopers praten graag over hardlopen en dan het liefst over de techniek. Zoals zendamateurs het liefst over zendmasten praten. Hebben ze met veel moeite contact gelegd met iemand op een eenzame bergtop in Zuid-Amerika, willen ze enkel weten hoe hoog de mast is.

Dat ‘jezelf er toe dwingen’ fascineerde me. Je hoort het vaker, het is de coachingstaal die het denken steeds meer besmet, als schimmel in een vochtige kelder. Het is zogezegd lekker taalgebruik. En wie is er niet dol op lekker? Jezelf er toe dwingen, dat klinkt stoer. Net als jezelf overwinnen, dat klinkt nog beter dan het verslaan van de tegenstander. “David velde Goliath maar hij overwon vooral zichzelf,” zou er in de Bijbel staan als die door een coach geschreven was.

Jezelf dwingen, kan dat eigenlijk wel, vroeg ik me af terwijl ik naarstig probeerde m’n ademhaling onder controle te krijgen. Door de neus inademen en door je mond uit. Of was het andersom? Jezelf dwingen lijkt me per definitie net zo onmogelijk als jezelf wurgen. Je hebt er de kracht niet voor, om met een bekend Nederlands denker te spreken. Het idee van dwang is immers dat er iets op je wordt uitgeoefend waar je geen controle over hebt en over jezelf heb je altijd controle. Tenzij je dat niet meer hebt, als je laveloos bent bijvoorbeeld, maar dan kan van zelfdwang al helemaal geen sprake zijn.

Je kunt natuurlijk wel anderen dwingen jou te dwingen, zoals Odysseus die zich liet vastbinden aan de mast om de lokroep van de Sirenes te kunnen weerstaan. Had hij zichzelf gedwongen? Nee, juist niet. Hij was wel zijn instinct te slim af geweest maar dat is heel wat anders.

Ik keek op mn horloge. 27 minuten, zo ging ik de 5 kilometer niet binnen een half uur halen met al dat gemijmer. Dus ik dwong mezelf even harder te gaan lopen.