Eva Meijer schreef ‘Verwar het niet met afwezigheid’, een essay over stilte als politiek middel. Dat klinkt misschien wat zweverig, mijn eerste associatie was met iets als mediteren voor vrede, maar het tegendeel is waar. Ik heb me nooit eerder zo gerealiseerd wat voor een praktisch en veelzeggend instrument stilte is.

Het begint er al mee dat er meerdere soorten stiltes zijn. Neem silencing, het doen verstommen, dat is de stilte die wordt opgelegd vanuit een machtspositie. Terwijl het stille protest, de Chinese burgers die zwijgend blanco A4-tjes omhoog houden, juist verzet betekent. Of neem de stilte die ontstaat wanneer onderwerpen niet benoemd kunnen worden. Denk bijvoorbeeld aan hoe racisme politiek onbespreekbaar werd gemaakt doordat begin deze eeuw het dogma werd omarmd dat discriminatie in Nederland niet of nauwelijks bestond. Maar stilte kan ook een zeer gunstige betekenis hebben, de stilte die anderen juist de gelegenheid geeft te spreken en daarmee verandering een kans biedt.

Meijer heeft een fluisterende pen waarmee ze je door haar gedachtenwereld leidt. Ze laat de stilte spreken zonder die te verstoren. Door die zachtheid stelt ze je in staat hindernissen in je eigen denken te nemen. Althans voor mij.

Een voorbeeld is dat ze uitlegt hoe je met ganzen in gesprek gaat. Als politiek. Dat is geen sketch voor een satirisch programma maar een serieuze benadering. Ik ben op het gebied van dieren geloof ik al mijn hele leven franciscaan – ‘broeder wolf’ – maar dat is meer bij wijze van houding, respect voor je medewezens. Meijer redeneert veel verder door:

Ik heb veel onderzoek gedaan naar dierentalen en manieren waarop de andere dieren tot zwijgen worden gebracht. Mensen moeten leren veel beter naar andere wezens te luisteren om de wereld anders en beter met ze te kunnen delen. Maar kennis van dierentalen maakt de dieren in kwestie ook kwetsbaar – kwaadwillende mensen kunnen ze beter vinden en uitbuiten, er ontstaan nieuwe manieren om ze af te luisteren. Jagers zijn bijvoorbeeld vaak goed in het luisteren naar dieren en het lezen van hun sporen. Bovendien hebben veel dieren misschien helemaal geen zin in menselijke bemoeienis, ze zijn ons niets verplicht. Die dieren hebben meer aan een recht op stilte dan aan een recht op spreken, ook al zijn die twee vaak verbonden.

Meijer legt uit hoe je de stilte van dieren politiek kunt interpreteren. Ze opent daarmee een nieuwe wereld in je eigen wereld, een nieuwe horizon.

Ik beschrijf het voorbeeld van dieren maar ze behandelt een veelheid aan aspecten. ‘Verwar het niet met afwezigheid’ is een dun en zeer toegankelijk boek over een moeilijk te vatten onderwerp. Lees het en Ssst! zal nooit meer hetzelfde klinken.