Ergens in de documentaire Hallelujah: Leonard Cohen, a Journey, a Song merkt iemand op dat je bij Leonard Cohen nooit weet of het gaat om holiness of horniness, heiligheid of geilheid. Dat lijkt me een terechte constatering waarmee het hele nummer verklaard wordt. Maar de documentairemakers weten er toch nog twee uur mee te vullen zonder al te veel toe te voegen aan die conclusie ten aanzien van dat nummer.

Hallelujah is het bekendste nummer van de Canadese singer-songwriter en een van de meest gecoverde songs ter wereld. De documentaire legt uit hoe dat zo is gekomen. John Cale maakte er ooit een cover van met pianomuziek die het nummer iets sacraals gaf. Daarna werd het opgepikt door Jeff Buckley die er een nog indringender versie van wist te maken met magnifiek gitaarspel en een zucht vervuld van betekenis. Buckley kwam vervolgens op jonge leeftijd om het leven, in de wereld van de popmuziek die draait om halfgoden is dat al snel een ticket naar eeuwige roem. Daarna belandde Hallelujah in de soundtrack van de film Shrek. Dat opende weer nieuwe poorten want daardoor kwam het lied terecht in de wereld van de talent shows als The Voice. Nu wordt het overal en door iedereen gespeeld, van officiële herdenkingen tot straatmuziek.

Er zijn meerdere versies van het nummer. De laatste er van wordt in de film de seculiere genoemd. Die gaat over seks. Hallelujah is het orgasme. De eerste versie zou dan spiritueel zijn, die verwijst meer naar de bijbel. Bij de EO hebben ze geloof ik een voorkeur voor die variant. Ik moet eerlijk bekennen dat ik dat verschil nooit zo heb opgemerkt en moet altijd een beetje gniffelen als het weer eens plechtig wordt uitgevoerd. Het hallelujah gevoel gaat over jezelf losmaken van deze wereld, en dat kan met zowel seks als spiritualiteit. Cohen was naar verluidt bedreven in beide. Een ladies man die zich meermaals terugtrok in een klooster.

De inhoud van de song komt verrassend genoeg weinig aan de orde in de documentaire. Dat is geheel in lijn met de eerste drie regels van de song:

I’ve heard there was a secret chord
That David played, and it pleased the Lord
But you don’t really care for music, do ya?

Ja, het lied heeft iets magisch, het werd veel gecovered maar waar het over gaat lijkt de makers minder te interesseren. De joodse inspiratie komt wel aan de orde maar aan bijvoorbeeld David wordt geen woord gewijd. Dat gebrek is niet storend omdat het bij Hallelujah ook niet uitmaakt waar het nou precies over gaat. Het lied geeft je het gevoel van de titel. Dat is het. Er zijn misschien wel twee versies maar het is hetzelfde lied.

Problematischer is dat de film hinkt op twee gedachten, de carrière van Leonard Cohen en het ongekende succes van het lied. Dat klinkt logisch maar het zijn twee verschillende verhalen die niet zoveel met elkaar te maken hebben. Al vertonen ze een zelfde verrassend opgaande lijn. De originele uitvoering baarde amper opzien. Cohen’s platenmaatschappij weigerde zelfs het album Various Positions waar het op geboren werd in de VS uit te brengen. Bob Dylan was er wel door gegrepen en voerde het nummer soms uit tijdens optredens. Pas tien jaar later in 1994 coverde Buckley het en belandde het vervolgens in Shrek waardoor het in 2004, nog eens tien jaar later, opgenomen werd in de lijst mooiste liedjes aller tijden van Rolling Stone.

Door dat verhaal heen loopt de carrière van Leonard Cohen, telg uit een rijke familie, die op jonge leeftijd veel succes boekte als dichter maar omdat daar geen bestaan mee op te bouwen viel ging zingen, ook al had hij geen zangstem. Hij werd bekend maar geen wereldster. Toen hij de 70 gepasseerd was bleek hij door zijn manager beroofd te zijn van al zijn bezittingen. Hij ging weer op toernee om een inkomen te vergaren. Die tour groeide uit tot een wereldsucces en zou jaren duren. Wellicht mede door het succes van Hallelujah.

De film is een weliswaar onderhoudende aaneenschakeling van interviews en fragmenten maar zoals wel vaker bij documentaires over Cohen lijkt bewondering de vertelling in de weg te zitten. Twee uur is ook wel een beetje lang. Net zoals het nummer hadden ze er misschien beter twee versies van kunnen maken. Een over het lied, de ander over Cohen.

PS: Schrijf je hier in voor mijn gratis wekelijkse nieuwsbrief.