Dit is zo’n gedachte die door mijn hoofd gaat en waarover ik twijfel of ik het wel moet opschrijven want het is niet meer dan dat: een gedachte. Zoals zo vaak met gedachten probeer je die dan te onderbouwen met eigen ervaringen of flarden kennis, en dat lukt natuurlijk altijd want als mensen ergens goed in zijn dan is het in zichzelf overtuigen van iets dat ze graag geloven. Vraag maar aan de verkoopafdeling van de Staatsloterij.

Een jaar of tien, misschien wel vijftien, geleden zei een vriend die ik hoog heb zitten vanwege zijn technische kennis, dat hij zich zorgen maakte. “Nederland was altijd een land van ingenieurs. Van werktuigkunde, van wegen- en bruggenbouw. Dat is niet meer het geval. In Delft zijn bijna geen studenten meer op dat gebied. Bij Rijkswaterstaat zijn de ingenieurs weggereorganiseerd. Er is straks niemand meer die nog een brug kan bouwen, of zelfs maar repareren.”

Het is zo’n type uitspraak die om de een of andere reden bleef hangen, meestal vanwege de omstandigheden of het tijdstip. Toen ik jong was heb ik jarenlang gedacht dat er bij een orgasme dezelfde kosmische energie vrijkomt als bij de Big Bang van het universum omdat een hippie me dat ooit vertelde op de nachtboot naar Engeland. Ik ben daar naar natuurlijk van teruggekomen maar moet bekennen dat ik diep van binnen het nog steeds niet helemaal zeker weet. 

Ik heb te weinig kennis van zaken om te beoordelen of de vriend gelijk had met zijn sombere visie. Ik heb geen idee van hoe het staat met de studie werktuigbouw, laat staan waarom en ik weet ook niks van het personeelsbestand van Rijkswaterstaat. Maar ik ben wel bekend met het neoliberale beleid van de afgelopen decennia om experts zoveel mogelijk te ontslaan. Volgens de neoliberale ideologie moet de overheid niet te veel kennis in huis hebben want dat belemmert de concurrentie. Kennis moet ingehuurd worden.

Dus hij zou zomaar gelijk kunnen hebben en dan is het behoorlijk verontrustend, wellicht dat ik er daarom met enige regelmaat aan terugdenk als er weer iets in het nieuws opduikt dat er betrekking op lijkt te hebben. Bijvoorbeeld toen de Botlekbrug werd vernieuwd en vervolgens voortdurend zulke ernstige storingen vertoonde dat deze buiten werking werd gesteld. Die storingen zijn al tien jaar aan de gang. Rijkswaterstaat heeft er zelfs een speciale pagina voor. 

Ik dacht er ook aan toen in 2023 hier in Rotterdam een heel viaduct, dat net gebouwd was, gesloopt moest worden omdat er foutjes in bleken te zitten. Die sloop werd toevallig opgemerkt door een nieuwsgierige burger, anders was het wellicht nooit nieuws geweest.

Vorig weekend reed ik vanwege een wegafsluiting voor het eerst tweemaal over het nieuwe stuk A4 bij Schiedam, een berucht  wegdeel dat al regelmatig afgesloten moest worden wegens storingen. Ja storingen op een snelweg, ik weet ook niet hoe dat kan. 

De eerste keer dat ik er overheen reed, op zaterdag richting Rotterdam vanwege een file, stond er een file. En het vreemde was, die verdween op een bepaald punt plotseling, zonder dat er een verklaring was. Er was geen pech, geen ongeluk, maar het was wel net voor de ingang van een tunnel.

De volgende dag reed ik weer op hetzelfde stuk. Op de radio hoorde ik dat er een file stond “wegens drukte bij het Kethel-plein”. Ik weet niet waarom maar ik voelde nattigheid. Het Kethelplein ligt kilometers verderop van waar de vorige dag de file ophield en ik besloot dit keer extra goed op te letten. Was er misschien iets aan de hand met het begin van de tunnel?

Ik moest denken aan een verhaal dat ik kende over de Schipholtunnel. Daar gebeurden jarenlang bij de ingang heel veel ongelukken zonder duidelijke oorzaak. Uiteindelijk werd de psychologische faculteit van de universiteit Nijmegen ingeschakeld. De wetenschappers ontdekten al vrij snel dat de overgang van licht naar donker veel te abrupt was. Daar schrokken automobilisten ongemerkt van en veroorzaakten vervolgens ongelukken. In dagblad Het Vrije Volk legde een ingenieur destijds uit dat een tunnel “een discontinuïteit” is waar automobilisten gemakkelijk van in de war raken. Er werd andere verlichting aangebracht en de zijwanden van de ingang kregen een schildering om de overgang naar de tunnel natuurlijker te laten verlopen. Na de aanpassingen gebeurden er geen ongelukken meer.

De file kroop richting Schiedam, richting de tunnel en nu zag ik het probleem opdoemen. Net voor de tunnelbuis splitst de weg zich. Het is een verwarrende situatie met wisseling van strepen op de weg terwijl het zwarte gat van de tunnel opdoemt. Een en al “discontinuïteit”, om met de ingenieur te spreken. Wie verzint dat? Precies daar was dan ook de kop van de file. Bestuurders remden af, wisselden van rijstrook, gedrag waardoor bij druk verkeer files ontstaan.

Meteen voorbij dit punt verdween de file, in de tunnel stroomde het verkeer weer door. Het lijkt me een ontwerpfout van de basale soort. Een beetje zoals ik vergeet de meubels af te dekken als ik het plafond ga schilderen. Nee, dit is geen verzonnen parallel. Ik ben echt zo onhandig. Dus je begrijpt, ik let erg op de handigheid van anderen.

Ik moest opnieuw aan de woorden van mijn vriend denken toen ik deze week in de nieuwe treinstellen van de IC Direct zat, ook wel bekend als de hoge snelheidslijn. Het is het duurste stuk spoorweg en wordt al vanaf de ingebruikname geplaagd door storingen. Bijvoorbeeld doordat op de Moerdijkbrug een soort bovenleiding wordt gebruikt die niet bestand blijkt tegen een beetje stevige wind. Ja, dat is echt zo en ik begrijp niet hoe het kan. Als het ergens vaak hard waait dan is het wel bij het Hollands Diep.

De trein zelf heeft ook problemen. Zo functioneren de computergestuurde tussendeuren niet goed, om het zacht uit te drukken. Door de trein naar een andere coupé lopen is vaak onmogelijk omdat de tussendeuren ‘storingen’ vertonen en niet open willen gaan. Je moet ze met de hand openschuiven en daar is veel kracht voor nodig. Als er brand uitbreekt zit iedereen als ratten in de val. Ik kan maar niet begrijpen hoe je een trein met zulke mankementen kunt afleveren. 

Ik heb enorme bewondering voor ingenieurs, onder meer vanwege hun geduld. Ze bedenken iets, gaan dan nauwkeurig berekenen of dat mogelijk is en testen het vervolgens uitentreuren totdat vaststaat dat het functioneren gegarandeerd is. Daarom storten bruggen niet in en start je auto iedere ochtend. Ze organiseren zekerheid. Maar gebeurt dat nog?

Het ligt misschien aan de tijdsgeest waarin alles onzeker is en de toekomst onvoorspelbaarder dan ooit en misschien heb ik het helemaal verkeerd en komt het allemaal doordat alles gewoon veel ingewikkelder is geworden, zodat het logisch is dat storingen optreden. Maar soms denk ik, moeten we niet gewoon weer mechanische deuren installeren?

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Doe net als meer dan tweeduizend andere lezers en abonneer je hier gratis.