Detoxen gaat meestal over je lichaam maar hoe zit dat met je geest? Met je manier van denken? Sinds de coronacrisis begon, merkte ik dat mijn hersens steeds luier werden, door overvloedig gebruik van de smartphone en een totaal gebrek aan andere impulsen. Dus ben ik mijn leven een beetje anders gaan organiseren om die geestelijke erosie tegen te gaan. Natuurlijk niet gestructureerd en weloverwogen volgens een strak plan maar impulsief, zoals ik altijd leef.

Ik begon door elke ochtend als ik wakker word de mini-kruiswoordpuzzel van de New York Times op te lossen. Dat klinkt ingewikkelder dan het is. Meestal doe ik er anderhalve minuut over, soms iets korter. Ik herinner me een geluksdag dat het me binnen 45 seconden lukte. Dat zeg ik niet om op te scheppen want ik las van anderen die het onder de 20 seconden lukt. Dat ga ik nooit voor elkaar krijgen en daar gaat het me ook niet om. Net zoals ik nooit hardloop tegen anderen, zo puzzel ik ook alleen maar solo.

Wat me tijdens het puzzelen opvalt, om niet te zeggen verontrust, is hoeveel ik weet van de Amerikaanse samenleving. Zonder het te willen. De namen van snacks, afkortingen van overheidsinstanties, slogans van bedrijven die niet eens buiten de VS actief zijn en tal van andere trivia heb ik in de loop der jaren kennelijk onbewust opgeslagen. Niet omdat ik dat graag wil maar omdat ik door de smartphone een groot deel van de dag zwem in de Amerikaanse cultuur. En als het niet al in puur Amerikaans is dan zie ik wel non-Amerikanen die het imiteren of het gewoon onderdeel van hun leven hebben gemaakt. Ik ken Nederlanders die Engels tegen me praten. Zelf doe ik dat ook wel eens. Sterker nog, ik merk dat ik zelfs Engels spreek als in mezelf praat.

Dat lijkt misschien cool – om het maar eens in goed Nederlands te zeggen – maar dat vind ik helemaal niet, alleen al omdat mijn weerzin tegen de VS jaar na jaar toeneemt. Ja, er is nu een betere president dan ze eerst hadden maar het blijft een racistisch kloteland dat verslaafd is aan geld en geweld. Om het maar even cru samen te vatten. Ik heb helemaal geen zin om mezelf daarmee te vergiftigen.

Dit is een wat lange inleiding voor mijn nieuwste detox-methode. De meeste Amerikaanse indoctrinatie komt in je hersens terecht via amusement want entertainment is de geweldloze vorm van het Amerikaanse imperialisme. Ze zijn er natuurlijk ook erg goed in maar als je eenmaal oplet, begint op te vallen hoe mager al dat entertainment is. Vrijwel ieder plot draait om geweld, het is uitzonderlijk als er niemand vermoord wordt. Als er geen sprake is van geweld dan gaat het meestal om een romance en die verlopen vrijwel altijd via hetzelfde lijntje: hetero-koppel vindt elkaar na het overwinnen van moeilijkheden. Zoals de literatuur altijd is terug te voeren tot de plots die je in de bijbel vindt, zo is Amerikaans entertainment altijd te herleiden tot Disney.

Daar ben ik wel een beetje klaar mee. Dus ik heb mijn Netflix-account opgezegd en probeer ook voor de rest mijn Amerikaanse entertainmentconsumptie terug te dringen. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. Het is net zoiets als stoppen met vleeseten, roken, drinken of snacken. Pas als je het niet meer doet, valt op hoe vaak je het deed.

Dit soort gedragsverandering breng je het beste tot stand als je er routine van maakt, ontdekte ik toen ik in een poging mijn lichamelijk conditie te verbeteren besloot elke dag 5 kilometer hard te lopen. Dat is makkelijker uit te voeren dan het voornemen twee keer per week te rennen. Routine werkt beter dan motivatie. Net zoals ik alcoholconsumptie makkelijker terugdring door te zeggen dat ik helemaal niet meer drink dan door te denken ik wil minderen. Je ziet, ik ben nogal binair ingesteld.

De nieuwe anti-Amerikaanse detox-methode gaat aldus: ik wil de komende tijd elke dag een Franse film kijken. Daar kwam ik op omdat ik als nieuw abonnee van De Groene een gratis proefabonnement kreeg op CineMember. Laat ik dat eens benutten, dacht ik. Ze hebben 128 Franse films dus dat moet te doen zijn. Fransen staan er om bekend dat ze regelmatig pogingen ondernemen de onwenselijke aspecten van de Amerikaanse cultuur buiten de deur te houden. Daar wordt in Nederland vaak spottend over gedaan, alsof het bij voorbaat kansloos is. Als dat zo is, dan moet dat juist reden zijn het te doen, lijkt me.

Goed, geestelijk detoxen via films dus. Meteen merkte ik hoe amusement je leven beïnvloedt. Woensdag zag ik Compostelle, een documentaire over mensen die de wandelroute naar Santiago de Compostella afleggen. De film is naar mijn smaak niet echt goed gemaakt, op het amateuristische af, maar wel verrassend fascinerend. Het is een beetje alsof je door het dagboek van een onbekende bladert. De meeste geïnterviewden laten zich in nogal spirituele termen uit over hun ervaringen en daar heb ik persoonlijk niet zoveel mee maar niettemin begeesterde de film. Wat een goed idee om zo’n lange wandeling te maken. Precies wat we nodig hebben in deze tijd waarop we beginnen in te zien dat we ons leven in een mallemolen hebben veranderd. Stap voor stap je wereld veranderen was nog nooit zo letterlijk. Veel van de mensen blijken onderweg bijvoorbeeld geen notities te maken maar tekeningen van wat ze zien. Zou ik dat ook kunnen? Op de een of andere manier maakte de film een soort oergevoelens los. En ja, ik was al van plan om deze zomer het Pieterpad te gaan lopen.

Donderdag bekeek ik Petit Paysan, ofwel kleine boer. Dat leverde een ander soort openbaring op.

Toen Hubert Charuel in 2017 zijn debuutfilm die gaat over een dodelijk virus uitbracht, kon hij waarschijnlijk niet bevroeden hoe totaal herkenbaar die vier jaar later zou zijn in tijden van corona. Toch is de film in alle opzichten de tegenpool van een Amerikaanse spektakelfilm als Contagion die ook dergelijke herkenning oproept. Hier geen mensen die de wereld overvliegen, geen panische massa’s, geen opzwepende muziek, geen dwingend militarisme. Integendeel. Petit Paysan, in het Engels Bloody Milk, speelt zich vrijwel geheel af op een enkel boerenerf met alle rust van dien. En is daarmee veel realistischer. Het is een zogezegd intieme film. Er is gefilmd op de boerderij waar de regisseur zelf opgroeide en veel van de acteurs zijn mensen uit de omgeving. Zijn ouders worden gespeeld door zijn echte ouders.

Pierre Chavanges is een jonge boer met zo’n dertig koeien die het bedrijf van z’n ouders heeft overgenomen. Dat hij leeft voor zijn koeien wordt meteen al duidelijk gemaakt in de ijzersterke openingsscene waarin de dieren overal in zijn huis staan. Dat blijkt een droom maar wat volgt is een nachtmerrie,

We zien zijn dagelijks leven als melkboer in een kleine gemeenschap waar hij tegen zijn zin constant op de vingers wordt gekeken door zijn omgeving. Dat lijkt een typisch dorpsdrama, slow living noemen goeroes die het Nederlands slechts beheersen dat. Dan sluipt een gevreesde veeziekte het verhaal binnen. De ramp die op hem afkomt is zo enorm dat de boer geen andere verdediging kan bedenken dan ontkennen. Hoe herkenbaar. Chavanges gaat te rade op YouTube, inderdaad het soort ‘research’ waardoor nogal wat mensen een konijnenhol binnenrollen om er nooit meer uit te geraken en wappie worden. Wat er vervolgens gebeurt moet je zelf maar gaan zien.

Petit Paysan won in 2018 de César (Franse Oscar) voor beste debuutfilm. Hoofdrolspeler Swann Arlaud kreeg dezellfde prijs voor zijn vertolking van de boer. Sara Giraudeau ontving die voor de beste bijrol. Zeer terecht maar het meest schitteren de koeien. Je ziet ze zoals ze zijn: zachte, liefdevolle dieren en tegelijk, hoezeer de boer ook aan hen gehecht is, toch niet meer dan een product. Ze zijn dingen waar je een pak melk of stuk kaas van maakt. En dan te bedenken dat Petit Paysan het ideaal toont van hoe we vinden dat vee behandeld zou moeten worden. Hoe uitzonderlijk dat is wordt subtiel duidelijk gemaakt bij een bezoek aan een boer die met zijn tijd is meegegaan. Daar komen de koeien alleen nog in contact met robots. Zoals het er overal op de industrieboerderijen aan toe gaat. Drie keer raden waar jouw ontbijtyoghurt vandaan komt.

Petit Paysan zette me aan het denken over het leven, de pandemie, maar vooral ook over de noodzaak om van vegetariër zijn over te stappen naar vegan en zuivelproducten te gaan mijden. Dat is iets voor een volgende gedragsverandering. Al lijkt die conclusie totaal niet de bedoeling van de film te zijn.