Toen de zomeravonden eindelijk gearriveerd waren streek ik met een vriend die ik lang niet gesproken had neer op een terras. Hij vroeg hoe het ging en ik antwoordde ‘prima’. Dat was ook zo maar misschien een beetje een summier antwoord voor een geïnteresseerde. Dus deed ik hem een ontboezeming.

Ik vertelde dat mijn volgende carrièrestap zou zijn dat ik chauffeur wil worden. Niet nu meteen maar later. Op een vrachtwagen bijvoorbeeld. “Dat ben je vroeger toch geweest?” Ik was verrast door zijn geheugen. “Ja, inderdaad, dat je dat nog weet. Ik dacht altijd dat ik gewoon door zou blijven werken, eindelijk boeken schrijven zoals iedereen, maar dat idee laat ik varen. Eigenlijk zou ik buschauffeur willen worden, dat is maatschappelijk nuttig omdat er een groot tekort is.”

“Buschauffeur?”

“Ja, daar is echt veel behoefte aan. Maar ik weet niet of dat kan. En ik heb geloof ik geen zin in al die mensen. Doe mij maar tomaten rijden van A naar B, of zoiets. Lange ritten bij voorkeur. Spanje, Italië.” Ik zou kunnen vertellen over wat voor parallelle wereld het leven aan boord van een truck is. Heel anders dan als je met een personenwagen reist ook al rijd je over dezelfde wegen. Maar dat bewaar ik voor een andere keer.

We spraken verder. Over het leven, wederzijdse vrienden, herinneringen en wat ons nu bezighoudt. Het soort inhaalgesprek dat je voert met iemand die dichtbij je staat maar je lang niet gezien hebt.

De avond viel verder tot de nacht kwam aanstrompelen, we namen afscheid en in een roes van herinneringen liep ik naar huis. Thuis op de bank opende ik Instagram en begon gedachteloos te scrollen. Ineens tussen de vakantiebeelden, dierenclipjes en newsflashes: ‘Buschauffeurs opgelet! Meld je vandaag aan en begin morgen met rijden.’ Een vacature. Goh, zoeken ze die hier nu ook al, dacht ik. Ik scrollde verder en er verscheen opnieuw een advertentie met de aanbieding buschauffeur te worden, nu bij een ander bedrijf. Bij de derde stopte ik met scrollen en sloot Instagram af. Het kwartje viel.

Ik had nooit eerder advertenties voor buschauffeurs op Instagram gezien. Natuurlijk heb ik vaker verhalen gehoord dat je telefoon permanent meeluistert en je reclames stuurt op basis van opgevangen gesprekken. Maar dan las ik ook artikelen waarin stond dat niemand het echt zeker wist en met verklaringen van deskundigen die bezworen dat het onzin is, alleen al omdat het wettelijk niet mag. Indianenverhalen noemden ze het. Je haalde het maar in je hoofd. Ik twijfelde nu ineens of ze daarin wel gelijk hebben. Techbedrijven hebben de reputatie dat ze zich niet aan de wet houden of die omzeilen. Disruptie noemen ze dat trots. Opvallend is dat in de artikelen voor de zekerheid ook allemaal adviezen worden gegeven hoe je kunt voorkomen dat je toch afgeluisterd wordt.

Ik moest ineens denken aan de film Das Leben der Anderen, over hoe burgers in de communistische DDR werden afgeluisterd. Ben ik nu inmiddels in een kapitalistische versie beland? Nee natuurlijk, het gaat niet om regelrechte repressie. De Apple politie zal niet op een dag op mijn deur kloppen en me dwingen aankopen te doen. Of me opsluiten omdat ik te weinig consumptief gedrag vertoon. Maar toch… het lijkt er meer op dan ik aangenaam vind.

Ja, ik weet dat je instellingen kunt aanpassen. Want in de denkwereld van de technologie waar neoliberale dogma’s overheersen is de gebruiker altijd zelf schuldig. Maar ik heb nooit ingesteld ‘luister mij af’. Ik dacht aan alle gesprekken die ik voer en zag industrieterreinen met ruimtes vol computers die zijn afgericht om luistervink te spelen. Er zal vast een dag komen dat ze onderling gaan roddelen.

Lang geleden, toen ik nog dagelijks over technologie schreef, onthulde ik in de Volkskrant dat hackers aangetoond hadden dat privégesprekken afgeluisterd konden worden als in diezelfde ruimte waar de mensen zich bevonden een telefoontoestel stond, ook al lag de hoorn op de haak. De Consumentenbond was woest. De PTT, tegenwoordig KPN, ontkende eerst hardnekkig en bracht toen dat niet meer vol te houden was een stekker uit waarmee je je tegen die afluisterpraktijk kon beschermen. Privacy was toen nog een groot goed en schending een schandaal.

Maar ja, zoals ze in de DDR zeiden, das war einmal.

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief, speciaal voor jou, over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.