Porte Bagage is een komische roadmovie over een tragische gebeurtenis. In de openingsscène zien we de jonge vrouw Noor Idrissi een test afleggen voor een positie in de keuken van een Parijs sterrenrestaurant. Ze is bloednerveus. In Nederland werkt ze in een gewoon restaurant maar haar baas ziet dat ze een enorm kooktalent is en stimuleert haar de sprong te wagen. In afwachting van het resultaat – ‘u hoort snel van ons’ – keert ze terug naar Nederland. Daar wacht een minder glamoureuze werkelijkheid. Ze blijkt mantelzorger voor haar dementerende vader. Die wil ‘terug’ naar zijn geboorteland Marokko. En wel meteen. Als bijkomende complicatie weigert hij in een vliegtuig te stappen. De lange reis dwars door West-Europa moet afgelegd worden in zijn antieke Mercedesbus. Dat heeft nogal wat voeten in aarde maar uiteindelijk gaan ze op pad, in gezelschap van haar twee broers en een neefje, die – quelle surprise – ook niet de meest meewerkende types zijn. 

Porte Bagage is het speelfilmdebuut van het succesvolle duo Abdelkarim en Asma El Fassi (ja, broer en zus) die eerder al de schitterende documentaires ‘Mijn vader de expat’ en ‘Toen ma naar Mars vertrok’ maakten, over inderdaad hun eigen vader en moeder. Ze vormen samen een familiebedrijf zoals je dat zelden ziet. Die familiale warmte straalt ook in Porte Bagage door alles heen. De vader, waar het publiek al verliefd op werd in de docu, duikt zowaar op in een cameo. Abdelkarim schreef en regisseerde de film, Asma deed de internationale productie. Dat klinkt allemaal simpel en gezellig maar in werkelijkheid is het een werk dat jaren bloed, zweet en tranen kostte. Maar waarbij natuurlijk ook veel gelachen werd.

Porte Bagage is een film zoals je zelden ziet en zo is die ook bedoeld. Abdelkarim vindt dat er in films de laatste jaren weliswaar sprake is van meer diversiteit maar dat het te vaak om stereotypes gaat. De migrant als crimineel bijvoorbeeld. Dat staat ver van zijn eigen leven dat om heel andere zaken draait met emoties en ervaringen die even specifiek als universeel zijn.

Iedereen kan tegen het probleem aan lopen dat een van je ouders dementeert. Dat is altijd al een ingrijpende gebeurtenis, maar als er dan ook nog een ander land speelt dan wordt het nog wat gecompliceerder. Bijvoorbeeld omdat de kinderen die meegaan Marokko natuurlijk wel kennen maar er tegelijk niks te zoeken hebben. Marokko is als een fata morgana die echt bestaat. Dat geldt zelfs voor de vader. Het Marokko waar hij van droomt is net zo verdwenen als het Nederland van de jaren ‘70. Als hij er gaat wonen moet hij opnieuw migreren. Er wacht daar een ander leven, ver van zijn dierbaren. Net als dat eerder zo was toen hij naar Nederland kwam. Dat is een mooie symboliek voor wat migratie is: je lot in eigen handen nemen maar daarmee ook je grip op het vertrouwde leven verliezen.

Tegelijkertijd laat Porte Bagage de strijd zien van een vrouw om haar onafhankelijkheid. Ook ten opzichte van nogal dwingende broers die een grote mond hebben maar hun eigen leven amper op orde krijgen. In een mooie scène duikt ze op het strand van Marokko in zee en je voelt de bevrijding. Ik realiseerde me dat het water op aarde misschien wel de mooiste metafoor voor migratie is. Het komt overal vandaan en gaat overal heen. Je kunt tegen een waterdruppel in zee niet zeggen ‘jij hoort hier niet’. Waarom zien we mensen niet als water?

Porte Bagage voert je dat soort gedachten want naarmate het verhaal vordert wordt de film steeds poëtischer. Aan het slot hoorde ik in de afgeladen grote zaal van Cinerama in Rotterdam overal om me heen gesnik en gesnotter, totdat bij de aftiteling een luid en langdurig applaus losbarstte.

Ik woonde een voorpremière bij van de film die na de zomer het land in gaat. Niet gewoon in de bioscoop maar in theaters met vooraf een speciale cabaretvoorstelling, een formule die de El Fassi’s eerder met veel succes toepasten bij hun documentaires. Het is een setting die het kijken tot een ware beleving maakt. De film zal ook in het buitenland uitgebracht worden want het verhaal is universeel.

Na afloop van de vertoning werd de hoofdrolspeler, de ervaren Mahjoub Benmoussa, naar voren gehaald. De 77-jarige acteur die de sterren van de hemel speelt, kampt inmiddels zelf ook met gezondheidsproblemen. Hem werd gevraagd of hij net als zijn personage naar Marokko wil verhuizen. Tot ieders verbazing barstte hij in tranen uit. “Dat zou ik wel willen maar dat is onmogelijk. Mijn kinderen zijn hier, mijn kleinkinderen zijn hier, wat moet ik dan daar?” En zo werd nog eens duidelijk dat Porte Bagage weliswaar een verzonnen speelfilm is maar in het hart toch de waarheid van een documentaire in zich draagt. 

De officiële première van Porte Bagage vindt in september in Amsterdam en Rotterdam plaats, in respectievelijk DeLaMar en het Nieuwe Luxor. Er zijn geloof ik nog plaatsen beschikbaar en als ik jou was zou ik niet aarzelen. Daarna maakt de film annex voorstelling een toernee door Nederland en België.

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Doe net als meer dan tweeduizend andere lezers en abonneer je hier gratis.