Ik merk dat het de laatste tijd een ongemakkelijke vraag is geworden: Hoe gaat het met je?

Ja, goed. Prima. Met jou?
Ook goed. 

(Stilte) 

Maar met de wereld… 
Ja, dat niet.

Ik ben niet de enige, ik hoor het om me heen. Eerst dacht ik dat het ‘gewoon’ een soort ja, hoe zal ik het noemen, een soort geluksschaamte was. Je ongemakkelijk voelen omdat je tevreden bent terwijl de wereld op het punt staat af te branden, mensen in Gaza en Oekraïne moeten vechten voor hun vrijheid of gewoon proberen te overleven, de klimaatcrisis aanzwelt, het land geregeerd wordt door de meest kwaadaardige politicus in tijden, en, en… en je weet de rest wel. Hoe kun je dan gelukkig zijn?

Ik kan er niks aan doen. Machteloos tegenover tevredenheid. Ok, ik twijfel nog of het noodpakket dat ik op aanraden van de overheid heb aangelegd niet wat overdreven is, of ik daarmee niet voor lul sta. En tegelijkertijd of het eigenlijk wel voldoende is als de nood echt aan de man komt. Een beetje zoals je dat hebt met de reddingsvest-instructies die stewardessen geven. Je let niet goed op omdat je het al tientallen keren gezien hebt en ondertussen vraag je je af of je het vest wel weet te vinden als het moet, net als dat tuitje waarmee je het moet bijvullen.

En ja, laatst zat ik ook een beetje uit te zoeken waar je heen zou kunnen gaan, voor het geval dat. Zuid-Argentinië schijnt veilig te zijn, hoorde ik van iemand die zich er in verdiept had. De Malvinas, wat kan er misgaan? Ik zocht op – voor de gein natuurlijk – of ik op basis van mijn vaders nationaliteit in aanmerking kom voor een Argentijns paspoort maar helaas. Al is het niet het juiste moment om Argentijn te zijn want daar hebben de kiezers een nog grotere malloot aan de macht gebracht dan hier. Ontevredenheid leidt kennelijk ook tot onbezonnenheid.

Maar met mij gaat het dus prima. Ik ben gezond, heb de mooiste baan die ik kan bedenken, enzovoorts. Dus ik heb niks te klagen maar op zo’n manier dat het me toch zorgen begint te baren. Hoe kom ik zo tevreden terwijl het zo slecht gaat? En om het nog ingewikkelder te maken: is je zorgen maken omdat je tevreden bent niet het toppunt van luxe wereldproblemen, van zelfgericht zelfbeklag? En zo treedt bij de denkwijze een soort Droste-effect op. Al is dat merk helaas net ten ondergegaan.

Deze week kwam in een gesprek met een vriendin die ook last heeft van geluksschaamte dat het volgens opiniepeilers een bekend fenomeen is. Dat veel mensen tevreden zijn met hun eigen bestaan maar bezorgd over de samenleving of de wereld. De schrik sloeg me om het hart. Bezorgde burgers. Henk & Ingrid, als die nog leven. O mijn god, ik begin toch niet in een bezorgde burger te veranderen zoals Gregor Samsa in Kafka’s De Gedaanteverwisseling een insect wordt? In lichte paniek voerde ik snel een zelfevaluatie uit, zoals je snel naar de bijsluiter zoekt als je je na inname van een medicijn plots niet lekker voelt. Nee, besloot ik al snel, dat kan toch niet het gevolg zijn want mijn ongemakkelijk gevoel, als je het gepeins al zo mag noemen, richt zich niet tegen anderen.

Ineens viel er een kwartje, al bestaat dat ook al niet meer. Het zijn twee opvattingen die elkaar versterken. Als je vindt dat het slecht gaat met de wereld zul je minder geneigd zijn je te beklagen over je eigen situatie en als je je beter voelt over je eigen leven valt meer op hoe slecht het met de rest gaat. Dat is misschien geen vicieuze cirkel maar wel een draaimolen. Daar zitten we in.

Meen wel te merken dat ik me nu een beetje misselijk voel worden.

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.