Aan het begin van haar show ‘Van de Gekken’ vraagt Elfie Tromp de oudere toeschouwers welk optreden van Adèle Bloemendaal (1933-2017) ze zich nog herinneren. De Bros-reclame waarbij ze naakt in een bubbelbad ligt, wordt het vaakst genoemd. Een geil lekker gek wijf, zeg maar. Zo hebben we ze het liefst.

Tromp laat in de daarop volgende vijf kwartier zien hoe platgeslagen dat beeld is van dit multitalent. De zangeres nam meer dan 600 liedjes op, waarvan een deel nog steeds schrikbarend actuele protestsongs. Ze speelde in tal van series, films, theaterstukken en schreef ook nog boeken. Ze maakte rookbommen in de jaren ‘60 om de vrijwel dagelijkse straatprotesten kracht bij te zetten maar onderging ook een facelift en stond op haar 50e naakt in de Playboy. Deze veelzijdige vrouw combineerde het onvoorstelbare.

Van de Gekken is een ode aan Adèle Bloemendaal maar het is geen biografisch stuk. Tromp tilt haar voorstelling daar ver boven uit door het verhaal van de actrice ingenieus te verweven met haar eigen levensverhaal en zelfs met dat van haar moeder. Zo wordt Adèle een icoon voor alle vrouwen.

De nieuwe golf feministen die sinds een paar jaar inbeukt op het patriarchaat brengt ook vrouwen voor het voetlicht die grootse daden hebben verricht en vervolgens letterlijk zijn weggeschreven uit de geschiedenis. Van de Gekken past in die traditie maar reikt verder. Op een gegeven moment haalt Tromp een beroemde uitspraak aan van Simone de Beauvoir, een van de oermoeders van het feminisme: ‘je wordt niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt’. Voor het eerst werd me goed duidelijk wat dat inhoudt: vrouwen worden altijd in een rol geduwd. Er wordt hen voortdurend voorgeschreven hoe ze zich moeten gedragen, kleden. De rol van huisvrouw, de rol van minnares. Vrouwen zijn altijd de actrices in het theater van de mannen.

Adèle speelde haar hele leven rollen. Maar ze speelde daar ook weer mee. Zo hield ze controle over haar eigen leven. Gek doen om serieus genomen te worden. Dat klinkt misschien wat ingewikkeld maar Tromp zoomt zo inventief uit dat je het voor je ogen ziet gebeuren. Op het podium verrijst op die manier een imaginair standbeeld voor een heldin die door de geschiedenis werd gereduceerd tot een chocoladereclame. Elfie staat er maar je zou zweren dat het Adèle was.

Van de Gekken, met ook de aanstekelijk vrolijke Jan Groenteman, ging donderdag in première in De Kleine Komedie, het podium waar Adèle ook schitterde. Nu volgt een toernee door het hele land.

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Doe net als meer dan tweeduizend andere lezers en abonneer je hier gratis.