Ik had nooit iets met Kerst. Totdat ik er iets mee kreeg. Iets. Ja, zo vaag is het wel. Het was tijdens de lockdown. De avonden vielen steeds sneller, al waren de dagen eigenlijk alleen nog maar avonden. Met de permanente stilte, de afwezigheid van alles, vooral de anderen. Geen zorgen over de sociale ongemakken die zich tijdens de feestdagen altijd opdringen. Het was een openbaring.

Feestdagen in lockdown? Dat klonk aanvankelijk toch als klaverjassen in je eentje. Wat te doen? Angstig naar de kalender staren, als een stuurman naar een ijsberg? We gaan hier thuis Kerst vieren, dacht ik ineens. Tot mijn eigen verbazing. Helemaal. En wel nu meteen. Het was net december geworden. Een boom werd in huis gehaald. Die waren er nog volop zodat we voor het eerst niet twee dagen voor kerst met een overgebleven miezerig exemplaar naar huis gingen. Kaarsen. Muziek. 

Om aan het supermarkt- en winkelcentrumgevoel te ontsnappen maakte ik een playlist vol klassiekers afgewisseld met kerstmuziek die je nooit in winkelcentra hoort, in allerlei vreemde talen en uit alle landen. Zo’n playlist waardoor een PVV’er woedend vuurwerk gaat afsteken. 

Er sprong een zinnetje uit een kerstlied dat ik tijdens mijn kindertijd in de kerk zong in gedachten:  ‘vrede op aarde voor de mensen van goede wil’. Als kind verlangde ik dat het de enige mensen waren, dat zou het leven een stuk makkelijker maken. Nu bedacht ik dat zijn de enige mensen waar je je op moet richten als je aan Kerst denkt. De mensen van goede wil. Dan wordt de stemming vanzelf beter. 

Het was de beste decembermaand die ik ooit beleefd heb, en dat zeg ik niet omdat ik een van die vreemde snuiters ben voor wie de lockdown stiekem de ideale wereld was. Want dat is iets wat je natuurlijk niet openlijk kunt zeggen over de tijd die met zoveel leed gepaard ging en voor velen zo zwaar was. Dan ben je toch als een kerel die beweert dat de oorlog zo’n mooie tijd was. Maar het was wel zo, voor mij. En niet alleen voor mij. Soms kom ik nog zo’n lockdown-genieter tegen. De ogen die gaan glinsteren als de gevreesde term valt. Wat was het lekker, wordt er dan gefluisterd, alsof het een illegale opinie is.

Maar toen de pandemie eenmaal voorbij was bleef de kerst haar magie behouden. Zo leerde ik het feest, dat bij mij altijd voor sociale onhandigheden zorgde en ik decennialang associeerde met verplichte gezelligheid, waarderen. De lockdown had de verstikkende kunstmatigheid er afgepeld en wat overbleef was schitterend als een glanzende kerstbal. Ik herinnerde me ineens hoe ik daar als kind naar kon kijken, gekke bekken trekkend.

Laatst las ik een artikel waarin onthuld werd dat mensen die zich helemaal onderdompelen in de kerstsfeer gelukkiger zijn dan anderen. Het lijkt me ook logisch. Je hebt de mooiste boom, bent de kerstdrukte voor en het kerstdiner is geen opgedrongen moment meer maar een hoogtepunt waar in alle rust naar toe wordt geleefd. Maar volgens de wetenschappers schuilt de oorzaak vooral in het herbeleven van prettige jeugdherinneringen. Ik kan me van kerst als kind gek genoeg niet zo heel veel herinneren, behalve de kerstbal en dat ik gefascineerd was door de kerststal, met van die levensechte katholieke beeldjes. Het was vooral de verstotenheid die me greep. Dat er zoiets moois kon gebeuren en de wereld het op dat moment toch niet begreep.

Het Kerstverhaal is ook hartverscheurend en bovendien weer zo actueel. Een jong stel dat in de Palestijnse gebieden door de bezetter gedwongen wordt zich te onderwerpen aan identiteitscontrole. Het huisvestingstekort, waardoor ze nergens terecht kunnen en op een stal zijn aangewezen. De dieren die meer liefde schenken dan de mensen, de wijzen uit het oosten die wel begrepen hebben dat er iets bijzonders aan de hand is. Koning Herodes die zo benauwd is voor zijn machtspositie dat hij alle kinderen laat vermoorden. Als ik bij de nachtmis zou mogen preken dan wist ik het wel.

Dus staat er nu al een volledig opgetuigde kerstboom in de huiskamer, hangt er een krans aan de voordeur, kaarsen branden en klinkt er door het hele huis kerstmuziek. Misschien is het wel zo fijn omdat het een geaccepteerde vorm van terugtrekken is. Dichterbij een eigen grot, een eigen stal, kan ik niet komen. Immersive xmas, ik kan het iedereen aanraden, ook al is het niet voor iedereen. 

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.