Als er iemand beschuldigd wordt, trekt dat altijd de aandacht. Sommige mensen kiezen direct partij en dwingen daarbij vaak anderen hetzelfde te doen. Dat gaat er niet zachtzinnig aan toe. Wie twijfelt is slap of wordt zelfs medeplichtig verklaard.

Het is een dynamiek die alle kanten kan uitschieten, van heksenjacht tot kruistocht voor rechtvaardigheid. En alles wat er tussenin zit. Wat moet je doen? Een mogelijk onschuldige veroordelen, een mogelijk slachtoffer in de steek laten? Zorgvuldigheid is het enige medicijn maar juist dat wil niemand slikken. Er is druk, haast, noodzaak. 

Het is om gek van te worden. Dat laatste laat de Duitse film Das Lehrerzimmer goed zien, of beter gezegd voelen. Thuis op de bank keert je maag zich om van de spanning en het ongemak, zonder dat duidelijk wordt wat je ervan moet vinden. Het is een thriller die knaagt aan je geweten.

Carla Nowak is lerares op een middelbare school en geeft les aan de jongste leerlingen. Ze is nieuw maar ook anders. Niet alleen omdat ze van Poolse afkomst is maar omdat ze hecht aan nauwkeurigheid, aan systematiek. Wiskunde is niet voor niets haar vakgebied. Ze is ook gewetensvol.

Op de school heerst een probleem. Er wordt gestolen en niemand weet door wie. Of nee, dat laatste is al niet duidelijk. De verdenking is dat sommige leerlingen dat wel weten. In Nederland worden dan camera’s opgehangen maar dat is in Duitsland, waar privacy net zo belangrijk is als gezondheid, uit den boze. De schoolleiding grijpt naar een ander middel: verraad. De kinderen worden onder druk gezet een verdachte aan te wijzen. Dat stuit Carla tegen de borst. Het conflict is geboren en zwelt aan.

Alles komt subtiel aan bod, van racisme tot de rol van de media die zich beroepen op al even heilige principes.

Je zou denken dat Carla de goede is, ze probeert in ieder geval het goede te doen. Maar een gewetensvolle intentie is nog geen garantie voor rechtvaardigheid. Dat laat Das Lehrerzimmer misschien nog wel het meeste zien, dat het goede niet automatisch een effectief wapen is tegen het kwade. Iedereen die bijvoorbeeld met pestkoppen te maken heeft gehad kan dat vertellen. Probeer de gepeste te helpen en voor je het weet maak je het alleen maar erger.

Dat geldt niet alleen voor pesten maar ook voor veel grotere wereldproblemen. We leven momenteel in een wereld die beheerst wordt door pestkoppen, om de planetaire situatie maar even te vertalen naar het schoolplein. Het is om wanhopig van te worden. Het is vaak onduidelijk wat je moet doen en of dat zin heeft. Maar niks doen is even erg.

Herken je dat gevoel als wanhopige burger? Kijk dan Das Lehrerzimmer. Herken je het niet? Kijk dan zeker, om er wijzer van te worden. 

Das Lehrerzimmer werd dit jaar genomineerd voor een Oscar als beste niet-Amerikaanse film. Op het festival van Berlijn kreeg de film twee prijzen toegekend en in de rest van de wereld nog veel meer.

De film is te zien via verschillende streamingdiensten.

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.