Troost na haat

In Lantaren/Venster trad woensdagavond Joe Bel op, een Franse zangeres die voornamelijk in het Engels zingt. Ik leerde haar ooit kennen via Spotify door een cover van de klassieker Salut les amoureux. Dat nummer stond afgelopen zomer op repeat. Het is typisch Frans, met een hese bijna fluisterende stem, die even zwoel als melancholisch klinkt.
Die cover zong ze niet, wel veel eigen werk en een eeuwenoud liedje in het Ladino, een taal die aan het verdwijnen is maar nog door haar grootvader werd gesproken. “Ik vind het mooi hoe via muziek talen levend gehouden kunnen worden,” zei ze. De hele zaal luisterde naar Morenika, terwijl niemand kon verstaan wat ze zong. Taal is op zich ook al muziek.
Thuisgekomen zocht ik op wat het Ladino eigenlijk is. Het is een mix van Spaans en Hebreeuws die stamt uit de Middeleeuwen. De taal kwam in Frankrijk terecht nadat de katholieke kerk met het Edict van Alhambra joden uit Spanje verdreef als ze zich niet tot het christendom bekeerden.
Ik lees over hoe de taal zich verspreidde rond heel de Middellandse Zee, tot in Egypte, en realiseer me ineens dat er bij wijze van spreken geen volk is dat in de loop de geschiedenis meer gemigreerd is over de wereld dan de Joden. Veelal ook op last van heersers en politici die hen deporteerden. Het soort politici dat tegenwoordig tegen migratie is en nu in de Tweede Kamer staat te schreeuwen dat antisemitisme een uitvinding van de islam is. “Ik sta hier om de waarheid” te vertellen, zei Wilders nog. Het was een van zijn vele leugens. Ik ben niet iemand die mensen graag indeelt in goed of slecht, omdat nu eenmaal iedereen tekortkomingen heeft, maar ik zag zelden zoveel slechtheid. Ik was er de rest van de dag gewoon beduusd van.
In dat opzicht bood het concert van Joe Bel ook troost. Etherische folkrock noemde ik het maar voor mezelf, omdat ik geen idee had hoe het genre werkelijk heet. Ze zong ook een paar Franse liedjes, waaronder een dromerige ode aan Montreal, een stad die ze heel erg mist. “Het is vreemd zei ze, dat je een plek op een heel andere manier kunt missen dan een persoon.” Ik ken Montreal alleen uit de liedjes en verhalen van Leonard Cohen en van een vriendin die er woonde. Die klonken in mijn gedachten dan weer door het nummer heen. Zo verbindt muziek mensen.
Het was een bijzonder optreden, ook al omdat alle liedjes in zekere zin hetzelfde klonken. Ik bedoel dat niet als kritiek, het was meer zoals je dat bij een kerkdienst hebt. Misschien kwam het door mijn stemming maar het had ook iets spiritueels. Spiritueel in de zin dat muziek mensen elkaar doet begrijpen, ook als ze elkaar niet kunnen verstaan. Het is geen toeval dat de haatpolitici die cultuur kapot willen maken.
PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.