Ik deed het natuurlijk weer helemaal verkeerd maar dat realiseerde ik me pas achteraf. Ik was onverzadigbaar aan het timeline snuiven op Instagram toen ik op een bookfluencer stuitte die een heel dun Frans boekje aanprees.

Ik lees graag Franse boeken maar vanwege mijn beperkte mentale uithoudingsvermogen liefst heel dunne, ook al omdat ik tien boektitels achterlig op het schema om dit jaar 50 boeken te verslinden. Bovendien gaat het boek over minder consumeren en heb ik net een succesvol jaar niks kopen achter de rug.

Être heureux avec moins? is uitgegeven in de Alt-serie, heel dunne, laag geprijsde boekjes gericht op zeer jonge generaties. Het zijn meer brochures, in de oorspronkelijke betekenis van het woord “geschrift van kleine omvang over een actueel onderwerp”. Dit deel is geschreven door Corinne Morel Darleux, een activistische ecosocialiste, en het had veel meer in petto dan de titel me deed vermoeden. In nog geen 30 pagina’s weet ze een WTF? onrust op te roepen. Dit is geen boek over minderen, het is een brandalarm voor de toekomst.

Ik kocht het als digitaal boek, dat bleek de eerste fout. Papier is veel beter. Papier wordt gerecycled. Zelfs als het van bomen wordt gemaakt kunnen die eenvoudig vervangen worden. Hoe anders is dat met schermen en de computers die er achter verborgen zitten. Die worden gemaakt van materialen die veel minder gerecycled – kunnen – worden. De beschikbare hoeveelheid is bovendien eindig. De grondstoffen waarmee batterijen en computers gemaakt worden raken op een gegeven moment gewoon op. Net als fossiele brandstof. En dat is al binnen tientallen jaren het geval. 

Een papieren boek kun je bovendien doorgeven. Het kost ook geen energie om het te bewaren, al die digitale boeken in de cloud wel. Ik twijfel steeds vaker tussen papier en scherm maar nu begon het te rammelen.

Los daarvan is een scherm, zeker dat van een smartphone, ongezond, maakt Morel Darleux duidelijk. Het is alsof je in een winkel woont, zonder dat je dat in de gaten hebt. Heel de tijd word je aangemoedigd om te kopen. Vrijwel alle apps die je gebruikt gaan om besteden of om het verzamelen van gegevens om je over te halen tot consumeren. Kopen, kopen, kopen.

Morel Darleux fileert dat koopgedrag. Zo wijst ze op het bizarre fenomeen Veblen-goed, een afwijking van de gebruikelijke economische principes die er van uit gaan dat mensen goederen tegen de goedkoopste prijs willen hebben. Bij Veblen-spullen is dat andersom, ze worden begeerd omdat ze duur zijn. Denk bijvoorbeeld aan mode-items. Gucci slippers van 500 euro zijn kwalitatief echt niet vele, vele malen beter dan minder dure exemplaren. Maar maak ze goedkoper en niemand wil ze meer hebben.

Er is meer bizars. Een van de meest waardevolle bezittingen die er bestaan is schoon drinkwater. Zonder dat overleef je geen drie dagen. Toch wordt dat in de consumptiemaatschappij niet zo ervaren. Daar denken ze dat een diamant waar je verder niks mee kan veel belangrijker is. De term bloeddiamanten maakt duidelijk hoe ver mensen zelfs gaan om ze te pakken te krijgen. 

Word je gelukkiger van drinkwater of van diamanten? Van echt contact of van beeldschermen?

Het knappe van Être heureux avec moins? is niet zozeer dat het nieuwe informatie bevat maar dat bekende puzzelstukjes zo gelegd worden dat er ineens een helder beeld ontstaat. Een huiveringwekkend beeld. Het is zo’n boek dat je doet begrijpen waarom toekomstige generaties ons zullen haten. En dat in 29 pagina’s. Goed om even te lezen nu de zogeheten cadeaumaand er aan komt. 

PS: Iedere zondagavond verstuur ik In de Week, een zeer persoonlijke nieuwsbrief over wat ik de voorbije week zag, las, meemaakte en dacht. Abonneer je hier gratis.